10-11 czerwca 2024 r. badacze związani z Podlaskim Instytutem Naukowym dr hab. Roman Wysocki, prof. UMCS oraz dr Grzegorz Kuprianowicz wzięli udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Partnerstwo Polski i Ukrainy w warunkach zmiany ładu międzynarodowego”. Konferencja zorganizowana została przez Instytut Stosunków Międzynarodowych Wydział Politologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Obaj badacze byli moderatorami dwóch paneli odbywających się w ramach bloku tematycznego nr 3 pt. Historia, pamięć i tożsamość w stosunkach Polski i Ukrainy. Partnerem przy organizacji tego bloku tematycznego było Centrum Europy Wschodniej UMCS.
10-11 czerwca 2024 r. dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz wziął udział w wyjazdowym posiedzeniu Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP. Było to pierwsze wyjazdowe posiedzenie komisji w trwającej kadencji Sejmu.
Pobyt na Podlasiu rozpoczął się od posiedzenia sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Białymstoku, które odbyło się w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego. Podczas posiedzenia przedstawione zostały informacje Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat sytuacji i problemów mniejszości narodowych i etnicznych z terenu województwa podlaskiego oraz Ministra Edukacji Narodowej na temat stanu edukacji mniejszości narodowych i etnicznych z terenu województwa podlaskiego. W dyskusji podczas posiedzenia głos zabrali przedstawiciele środowiska ukraińskiego Podlasia: zastępca przewodniczącej Związku Ukraińców Podlasia dr Andrzej Artemiuk oraz dyrektor PIN G. Kuprianowicz.
Następnie sejmowa komisja wizytowała miejsca ważne dla mniejszości narodowych i etnicznych w regionie, komisji towarzyszył jako współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych dr G. Kuprianowicz. Wizytacje komisja rozpoczęła od Szkoły Podstawowej nr 4 im A. Mickiewicza w Bielsku Podlaskim, gdzie nauczany jest język ukraiński jako język mniejszości narodowej. Podczas tej wizyty z programem artystycznym wystąpił Ukraiński Zespół i Pieśni „Ranok”, odbyła się też rozmowa z liderami społeczności ukraińskiej regionu oraz nauczycielami języka ukraińskiego na temat problemów w nauczaniu języków mniejszości.
Kolejnymi miejscami odwiedzanymi przez komisję były: II Liceum Ogólnokształcącym z Białoruskim Językiem Nauczania im. Bronisława Taraszkiewicza w Bielsku Podlaskim, meczet, mizar oraz Centrum Edukacji i Kultury Muzułmańskiej Tatarów Polskich w Kruszynianach, Prawosławny Monaster Zwiastowania Bogarodzicy, Muzeum Ikon oraz Muzeum Sztuki Drukarskiej i Papiernictwa im. Fiola i Fiodorowa w Supraślu, Niepubliczną Szkołę Podstawową im. św. Cyryla i Metodego w Białymstoku.
Pod koniec czerwca 2024 r. został ustanowiony skład Kapituły Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej na 2024 r. Decyzje w tej kwestii podjęły zarządy podmiotów, które ustanowiły Nagrodę, czyli Podlaskiego Instytutu Naukowego oraz Związku Ukraińców Podlasia. W skład Kapituły weszły cztery osoby zaangażowane w działalność na rzecz zachowania i rozwoju języka i kultury ukraińskiej Podlasia. Członkami Kapituły Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej zostali: dr Andrzej Artemiuk, dr hab. Bazyli Krupicz, prof. PB; dr Grzegorz Kuprianowicz, dr Mirosław Stepaniuk.
Celem Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej jest promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia poprzez uhonorowanie i nagrodzenie osób, które odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu, zachowywaniu, badaniu i rozwoju kultury i języka ukraińskiego Podlasia. Nagroda została ustanowiona w 2022 r. przez Podlaski Instytut Naukowy oraz Związek Ukraińców Podlasia. Została już przyznana dwukrotnie – w latach 2022 i 2023, łącznie nagrodzono nią 8 osób (szczegółowa informacja zamieszczona jest na stronie Podlaskiego Instytutu Naukowego).
Nagroda będzie przyznana w dwóch kategoriach. Kategorie w jakich będzie przyznana Nagroda wybierze Kapituła Nagrody. Mogą to być np. kategorie: Twórczość literacka, Działalność naukowa, Działalność popularnonaukowa, Twórczość publicystyczna, Twórczość artystyczna, Działalność organizacyjna, Działalność edukacyjna, Działalność samorządowa lub inne ustanowione przez Kapitułę Nagrody. Nagrodę mogą otrzymać osoby fizyczne, zasłużone dla funkcjonowania, zachowania, badania, tworzenia lub rozwoju kultury i języka ukraińskiego Podlasia w danej kategorii.
Kapituła Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej rozpocznie swoje prace już w lipcu 2024 r. Ogłoszenie laureatów Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej za 2024 r. oraz jej uroczyste wręczenie planowane jest jesienią 2024 r. Informacje o Nagrodzie oraz o procesie jej przyznawania są zamieszczane na stronie internetowej Podlaskiego Instytutu Naukowego: www.pninstytut.org
Zadanie publiczne „Podlaska Nagroda Naukowo-Literacka” jest współfinansowane ze środków Województwa Podlaskiego.
7-9 czerwca 2024 r. w Białowieży w ośrodku Bractwa Młodzieży Prawosławnej odbyły się II Białowieskie Konsultacje Społeczno-Kulturalne. Na Konsultacje, zainicjowane przez Aleksandra Wasyluk i organizowane przez Stowarzyszenie Ośrodek Białowieża, zaproszono pragnących aktywnie uczestniczyć w życiu Kościoła prawosławnego przedstawicieli organizacji cerkiewnych i organizacji mniejszości narodowych oraz przedstawicieli lokalnych władz samorządowych. W spotkaniu wzięło udział ponad 50 osób.
Środowisko ukraińskie Podlasia reprezentowali: zastępca przewodniczącej Związku Ukraińców Podlasia i przewodniczący Komisji Rewizyjnej Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Andrzej Artemiuk oraz dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz. Zaprezentowali oni działania obu ukraińskich organizacji podlaskich.
20 czerwca 2024 r. w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku odbyło się spotkanie przedstawicieli władz państwowych z liderami mniejszości narodowych i etnicznych z terenu województwa podlaskiego. Obecni byli przedstawiciele wielu organizacji mniejszościowych reprezentujących różne mniejszości regionu.
Środowisko ukraińskie Podlasia reprezentowali: przewodnicząca Związku Ukraińców Podlasia Maria Ryżyk, zastępca przewodniczącej Związku Ukraińców Podlasia Łukasz Badowiec oraz dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz, jednocześnie współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz przedstawiciel mniejszości ukraińskiej w tej komisji.
Zabierając głos przewodnicząca ZUP M. Ryżyk zwróciła uwagę, że zasady realizacji zadań służących zachowaniu tożsamości mniejszości są niezwykle skomplikowane, a problemem jest brak instytucji kultury mniejszości. Zgłosiła też postulat powołania do życia instytucji kultury dla społeczności ukraińskiej Podlasia.
Pod koniec spotkania wzięli w nim udział także sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański oraz Wojewoda Podlaski Jacek Brzozowski.
Zdjęcia: Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku, archiwum PIN.
W czerwcu 2024 r. Archiwum Podlaskie wzbogaciło się o ciekawe materiały przekazane przez ukraińskiego dziennikarza, wydawcę i reżysera Wasyla Worona z Łucka. Od początku lat 90-tych XX w. ściśle współpracował on ze środowiskiem ukraińskim Północnego Podlasia, współorganizując i wspierając ukraińskie życie kulturalne w tym regionie. Był jednym z założycieli i współorganizatorów pierwszego festiwalu kultury ukraińskiej Podlasia, który odbył się w sierpniu 1991 roku w Mielniku nad Bugiem pod nazwą „Muzyczne Dialogi nad Bugiem”. Kontynuacją tego wydarzenia jest festiwal kultury ukraińskiej na Podlasiu „Podlaska Jesień ”, organizowany w październiku każdego roku przez Związek Ukraińców Podlasia.
Materiały przekazane do Archiwum Podlaskiego to skany artykułów prasowych na temat festiwalu kultury ukraińskiej Podlasia „Muzyczne Dialogi nad Bugiem” w Mielniku, które ukazały się na łamach wydawanej w Łucku gazety „Mołoda Wołyń” w sierpniu i wrześniu 1991 r. Materiały te stanowią cenne źródło do historii powstawania i rozwoju ruchu ukraińskiego na Północnym Podlasiu pod koniec XX w.
Archiwum Podlaskie wyraża ogromną wdzięczność Wasylowi Woronowi za przekazane materiały.
Archiwum Podlaskie działa w strukturze Podlaskiego Instytutu Naukowego od 2020 roku. Jego funkcjonowanie jest finansowane dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zachęcamy do przekazywania dla Archiwum Podlaskiego różnorodnych materiałów dotyczących historii, kultury i różnych sfer życia Podlasia, w tym ukraińskiego życia kulturalnego (dokumenty, listy, ulotki, broszury, zaproszenia, czasopisma, artykuły prasowe itp.).
Materiały archiwalne można: – przekazać osobiście w Instytucie (Bielsk Podlaski, ul. Kryniczna 14) w każdy piątek w godz. 10-12, kontakt: tel. 501635467, 664187538, – zostawić w skrzynce pocztowej Instytutu pod adresem: Bielsk Podlaski, ul. Kryniczna 14, – przesłać pocztą na adres: Podlaski Instytut Naukowy, skr. poczt.26, 17-100 Bielsk Podlaski. Materiały w formie elektronicznej można przesyłać na adres Instytutu: pninstytut@gmail.com
Historycy związani z Podlaskim Instytutem Naukowym dr hab.Roman Wysocki, prof. UMCS oraz dr Grzegorz Kuprianowicz wystąpili w filmie „Metropolita. Dionizy Waledyński”, poświęconym postaci zwierzchnika Kościoła prawosławnego w Polsce w latach 1923-1948. Metropolita warszawski, wołyński i całej Polski Dionizy odegrał kluczową rolę w uzyskaniu przez Kościół prawosławny w Polsce autokefalii w 1924 r. i był pierszym zwierzchnikiem tego autokefalicznego Kościoła kierując nim przez niemal ćwierć wieku.
Premiera filmu odbyła się w maju 2024 r. Został on przygotowany przez Telewizję Polską S.A. Scenariusz i reżyseria: Izabela Fatalska.
Film jest dostępny w serwisie internetowym Telewizji Polskiej: