„Gazeta Czyżowska” – cenne źródło wiedzy o lokalnej tradycji

Od 1992 r. zespół pracowników Gminnego Ośrodka Kultury w Czyżach przy wsparciu pracowników Urzędu Gminy i przedstawicieli społeczności lokalnej redagował miesięcznik „Gazeta Czyżowska”. Jej redaktorem był zmarły niedawno Jerzy Jakimiuk. Był to Biuletyn Informacyjny Gminy Czyże, który stanowił istotne źródło informacji o gminie. Jak czytamy na stronie internetowej gminy, było to jedno z pierwszych pism lokalnych w regionie Puszczy Białowieskiej, relacjonujące wydarzenia gospodarcze, kulturalne, szkolne, zawierało wywiady, zagadnienia o tematyce rolniczej, itp.

„Gazeta Czyżowska” była czasopismem ogólnodostępnym, przez co mieszkańcy na bieżąco czerpali wiedzę na temat wydarzeń o zasięgu lokalnym i regionalnym.

Chociaż skromna w swej formie, z perspektywy lat okazuje się być cennym źródłem wiedzy o historii i tradycji wsi podlaskiej, a także o losach mieszkańców wsi w gminie. Znajdziemy w niej nie tylko opisy bieżących wydarzeń, relacje z koncertów czy uroczystości religijnych, ale też cenne teksty na temat folkloru, m.in. takich naukowców jak dr Nina Androsiuk czy prof. Irena Matus z Uniwersytetu w Białystoku. Na uwagę zasługuje cykl artykułów Lucyny Stalończyk z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku poświęcony dziejom nieistniejącej zabytkowej cerkwi w Czyżach.

Na łamach gazety ukazywały się liczne wspomnienia mieszkańców wsi w gminie oraz były opisywane losy kombatantów II wojny światowej. Drukowano też fragmenty prac magisterskich poświęcone tradycjom i zwyczajom takich wsi, jak np. Kuraszewo czy Klejniki. Ich autorkami były m.in. Ludmiła Dmitruk czy Wiera Krawczuk. W archiwalnych numerach przeczytamy w o zwyczajach bożonarodzeniowych wsi Podrzeczany, kolędowaniu w Kuraszewie, pieśniach i obrzędach żniwnych w Klejnikach oraz innych, zapomnianych już obrzędach, które dziś, po 20-30 latach, często są trudne do zrekonstruowania, ponieważ nie żyje już pokolenie urodzone w pierwszym dwudziestoleciu XX w. Trudno też czasami odtworzyć pieśni ludowe, których słowa znajdziemy w „Gazecie Czyżowskiej”.

Mimo że niektóre teksty są pisane alfabetem białoruskim, to zapis dobrze oddaje miejscową wymowę, co wskazuje na to, że autorami artykułów były osoby bardzo dobrze znające miejscową gwarę ukraińską.

W sumie ukazało się 68 numerów czasopisma oraz kilka numerów specjalnych. Bez wątpienia jest to dziś cenne źródło wiedzy o życiu mieszkańców gminy na przełomie XX i XXI wieku, a także o dawniejszej historii oraz zwyczajach ludowo-religijnych wsi w gminie Czyże.

Skany „Gazety Czyżowskiej” udostępnione przez pana Jerzego Plewę

***

Materiały zebrała Ludmiła Łabowicz w ramach zadania „Dokumentacja i archiwizacja folkloru tradycyjnego gminy Czyże”, realizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.