Dzień Jana Teologa w tradycji wsi w gminie Czyże
W tradycji ludowej za pierwsze święto związane z latem jest uznawany dzień św. Jana Teologa (8 maja według starego stylu, 21 maja według nowego stylu).
We wsiach gminy Czyże święto to do dziś jest nazywane IWANA, w odróżnieniu od innego letniego święta – zwanego w tradycji ukraińskiej Iwana Kupała, a w badanych wsiach – JANA (24 czerwca według starego stylu, 7 lipca według nowego stylu).
****
Oto co ciekawego o dniu św. Jana Teologa opowiedzieli mieszkańcy wsi w gminie Czyże:
„Jak Iwana, to każut rano treba, ono wstawszy, i bieżczy hurki saditi, to hurki urodiat”.
„Koliś takaja była prykazka: Jak na Iwana kołus, to na Petra żniwa. Jak na Iwana kołus w żytowi, to na Petra żniwo:
Dwie nedieli runit (byto cwite),
I dwie nedieli narostaje,
I dwie nedieli dospiwaje.
To bude Petra i po Petrye żniwo. Jak na Iwana kołuosie wysypletsia, to bude na Petra żniwo”.
Należy wspomnieć, że Dzień Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca wg starego i 12 lipca wg nowego stylu) w ukraińskiej tradycji ludowej jest uznawane za jedno ze świąt zamykających letni cykl obrzędowy.
Od razu po święcie Jana Teologa przypada święto Przeniesienia relikwii świętego Mikołaja z Myry do Bari (9 maja wg starego i 22 maja wg nowego stylu). Takie oto ciekawe powiedzenie udało się zapisać w jednej z badanych wsi:
„Na Iwana to pasi byczka jak pana,
A jak Mikoła, to haniaj joho dowkoła”.
Jak wygląda letni maj we wsiach gminie Czyże – widać na fotografiach.