6 marca 2024 r. dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz wziął osobiście udział w posiedzeniu Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP. Posiedzenie poświęcone było wysokości oraz kryteriom podziału środków budżetowych wspierających inicjatywy służące zachowaniu tożsamości mniejszości narodowych  i etnicznych na rok 2024 oraz funkcjonowaniu Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.

Dyrektor PIN wskazał na problemy związane z przyznawaniem i wykorzystaniem środków z budżetu państwa na działania służące zachowaniu tożsamości mniejszości, podkreślając m. in. niewystarczającą wysokość tych środków, które faktycznie są mniejsze niż w 2023 r. W odniesieniu do funkcjonowania KWRiMNiE dr G. Kuprianowicz jako współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych podkreślił znaczenie tego organu, zwracając uwagę na potrzebę jak najszybszego powołania nowych członków Komisji Wspólnej ze strony rządowej i pilnego zwołania pierwszego od 8 miesięcy jej posiedzenia. Zaprezentował też postulaty dotyczące funkcjonowania KWRiMNiE, od wielu lat podnoszone przez stronę mniejszościową Komisji Wspólnej.

Link do transmisji posiedzenia:

https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/transmisje_arch.xsp?unid=3B65D8E1E6FED060C1258ACF0034D809

Link do stenogramu posiedzenia:

https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/biuletyn.xsp?documentId=F6ED93EBAC564912C1258AE7004CCAF0

8 lutego 2024 r. dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz wziął zdalnie udział w piątym posiedzeniu Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP. Posiedzenie poświęcone było kwestii zakończenia dyskryminacji mniejszości niemieckiej w sferze edukacji, a także problematyce realizacji przez Rzeczpospolitą Polską postanowień Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych.

Dr G. Kuprianowicz jako współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych wyraził podziękowanie za szybkie działania prowadzące do zakończenia dyskryminacji mniejszości niemieckiej. W odniesieniu do Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych dyrektor PIN podkreślił, że jest ona dokumentem, który zarysowuje model myślenia o językach, które nie są językami oficjalnymi w danym państwie, mający zagwarantować, że języki, które historycznie są obecne i które funkcjonują na obszarze danego państwa, a nie są językami oficjalnymi, będą nadal trwały. Podkreślił, że jeżeli nie podejmiemy stanowczych działań w tym kierunku, to lokalne gwary, warianty poszczególnych języków, zanikną. Odwołał się do doświadczeń Podlasia, wskazując, że 25–30 lat temu w pociągu z Bielska do Hajnówki większość osób mówiła lokalną gwarą ukraińską, a dzisiaj zdecydowana większość nie używa już jej w codziennych kontaktach.

Link do transmisji posiedzenia:

https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/transmisje_arch.xsp?unid=55956F7B2A3CDAAEC1258AB6003A14D3

Link do stenogramu posiedzenia:

https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/biuletyn.xsp?skrnr=MNE-5

6 marca w programie Dumka Ukraińska w Radiu Białystok pojawiła się relacja z prezentacji ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia „Krajina swojoho słowa”, która została niedawno wydana przez Podlaski Instytut Naukowy we współpracy ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Antologia jest pierwszą w historii tak szeroką prezentacją literatury tworzonej na Podlasiu lub przez podlaskich autorów w języku ukraińskim – w lokalnych, bardzo różnorodnych gwarach ukraińskich lub w ukraińskim języku literackim.

Link: https://www.radio.bialystok.pl/dumka/index/id/236491

6 lutego 2024 r. wojewoda podlaski Jacek Brzozowski spotkał się w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim z drem Grzegorzem Kuprianowiczem, współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz dyrektorem Podlaskiego Instytutu Naukowego. Podczas krótkiego spotkania był obecny pełnomocnik wojewody podlaskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych Marek Masalski.

Następnie odbylo się robocze spotkanie współprzewodniczącego KWRiMNiE i dyrektora PIN dra Gю Kuprianowicza z pełnomocnikiem wojewody M. Masalskim. Na spotkaniu szeroko omówiono problematykę funkcjonowania mniejszości narodowych i etnicznych w kontekście ogólnopolskim oraz w szczególności na terenie województwa podlaskiego. 

Kilkadziesiąt osób wzięło udział w spotkaniu literackim z laureatami Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” w Białymstoku w czwartek 7 marca 2024 r. Wydarzenie odbyło się w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku.

Spotkanie otworzył dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz, następnie członek jury i kurator konkursu Ludmiła Łabowicz przybliżyła założenia i przebieg konkursu, którego celem było zachęcenie osób znających i używających ukraińskich gwar Podlasia do twórczości literackiej we własnym języku.

Już na początku spotkania radny Sejmiku Województwa Podlaskiego i przewodniczący Bractwa Trzech Hierarchów Sławomir Nazaruk wręczył obecnym na spotkaniu laureatom konkursu prezenty od Samorządu Województwa Podlaskiego. Przekazał również prezenty dlka pozostałych laureatów i uczestników konkursu.

Następnie dyrektor PIN wręczył obecnym oficjalnym gościom – pełnomocnikowi wojewody podlaskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych Markowi Masalskiemu oraz radnemu Sejmiku Województwa Podlaskiego S. Nazarukowi wydaną niedawno antologię ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia „Krajina swojoho słowa”. Otrzymali ją także inni uczestnicy wydarzenia.

Istotą spotkania była prezentacja twórczości podlaskich autorów, którzy zostali laureatami konkursu „Piszemo po swojomu”. Spotkanie poprowadził, podobnie jak poprzednie, laureat І miejsca w kategorii „Proza” Jerzy Plewa, który przybliżył postacie obecnych laureatek. Laureatka І miejsca w kategorii „Dramat” Helena Aleksiejuk z Dubna oraz laureatka І miejsca w kategorii „Proza” Leokadia Sajewicz z Witowa przeczytały fragmenty swoich utworów oraz podzieliły się swoimi refleksjami na temat twórczości literackiej w ojczystym języku. Fragmenty jednego ze swoich utworów przeczytał także sam prowadzący J. Plewa.

Pod koniec wydarzenia do zebranych skierował pełnomocnik wojewody podlaskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych M. Masalski. Na zakończenie podziękowania do Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, obecnych laureatów i wszystkich uczestników skierował dyrektor PIN.

Organizatorami spotkania byli: Podlaski Instytut Naukowy, Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku i Związek Ukraińców Podlasia, zaś sponsorami: Fundacja Arhelan – Społecznie Odpowiedzialni oraz Polska Sieć Sklepów „Arhelan”. Konkurs „Piszemo po swojomu” odbył się w latach 2021-2023 jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

10 marca 2024 roku w programie „Ukraińskie słowo” można było obejrzeć reportaż z prezentacja antologii ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia „Krajina swojoho słowa”, która odbyła się 5 marca 2024 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim

Relacja: https://bialystok.tvp.pl/679811/przeglad-ukrainski

13 marca 2024 r. odbyło się spotkanie wiceministry edukacji Katarzyny Lubnauer z przedstawicielami mniejszości narodowych reprezentującymi stronę mniejszościową Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych. W spotkaniu uczestniczył jako współprzewodniczący KWRiMNiE i przedstawiciel mniejszości ukraińskiej dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz. W spotkaniu wzięli także udział przedstawiciel mniejszości niemieckiej Rafał Bartek i przedstawiciel mniejszości litewskiej Algirdas Vaicekauskas.

W trakcie spotkania poruszono wiele kluczowych kwestii dotyczących edukacji mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. Przedstawiciele mniejszości podkreślali potrzebę reformy oświaty mniejszościowej w wielu sferach, aby stworzyć lepsze warunki dla zachowywania i rozwoju tożsamości przez uczniów należących do mniejszości. Zwrócili uwagę na różne nierozwiązane problemy, z którymi borykają się społeczności mniejszościowe w kwestiach oświatowych. Wiceministra Katarzyna Lubnauer z otwartością podjęła dialog, deklarując gotowość wypracowania rozwiązań, w tym także na forum zespołu ds. edukacji mniejszościowej, którego reaktywowanie zaproponowali przedstawiciele mniejszości w KWRiMNiE.

5 marca 2024 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim odbyła się prezentacja ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia „Krajina swojoho słowa”, która została niedawno wydana przez Podlaski Instytut Naukowy we współpracy ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Antologia jest pierwszą w historii tak szeroką prezentacją literatury tworzonej na Podlasiu lub przez podlaskich autorów w języku ukraińskim – w lokalnych, bardzo różnorodnych gwarach ukraińskich lub w ukraińskim języku literackim.

Organizatorami prezentacji antologii, na którym zgromadziło się kilkudziesięciu uczestników, byli: Podlaski Instytut Naukowy, Związek Ukraińców Podlasia i Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim, a sponsorami zostali Fundacja Arhelan – Odpowiedzialni Społecznie oraz Polska Sieć Sklepów „Arhelan”.

Wydarzenie rozpoczęło się symbolicznym wierszem podlaskiego poety Jurija Hawryluka „Мова наша, баткуов і дідуов наших…”, będącym swoistym manifestem miłości do ojczystego języka, gdyż książka, która stała się powodem tego wydarzenia, jest zapisem tej miłości do ojczystego słowa, do własnego języka.

Prezentację antologii prowadził jeden z redaktorów naukowych antologii i dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz. Podkreślił on, że antologia jest efektem żmudnej pracy znanego podlaskiego badacza Jurija Hawryluka. Zwrócił także uwagę na fakt, że książka jest pierwszą publikacją Podlaskiego Instytutu Naukowego, który w zeszłym roku obchodził jubileusz 5-lecia. Przypomniał, że przygotowanie i wydanie antologii było możliwe dzięki otrzymaniu przez Podlaski Instytut Naukowy w 2021 r. dotacji na zadanie publiczne „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, które zostało sfinansowane ze środków Narodowego Instytutu Wolności — Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030. Właśnie jednym z trzech działań tego zadania było przygotowanie i wydanie antologii. Partnerem Instytutu przy realizacji zadania był Związek Ukraińców Podlasia.

Następnie dr G. Kuprianowicz powitał wszystkich obecnych, w szczególności autora antologii Jurija Hawryluka oraz autorów tekstów zawartych w prezentowanym wydawnictwie i członków ich rodzin. Spośród autorów na prezentacji obecni byli: Helena Aleksiejuk, Walentyna Waszczuk, Eugenia Żabińska, Piotr Kiryziuk, Krystyna Kościewicz, Sławomir Kulik, Zoja Majstrowicz, Mikołaj Panfiluk, Jezry Plewa, Sławomir Sawczuk, Leokadia Sajewicz, Zofia Saczko, Jerzy Wysocki. W wydarzeniu wzięli udział oficjalni goście, wśród nich burmistrz miasta Bielsk Podlaski Jarosław Borowski, sekretarz Kleszczel Walentyna Sidoruk, była sekretarz miasta Bielsk Podlaski Tamara Korycka, przewodnicząca Związku Ukraińców Podlasia Maria Ryżyk, zastępcy przewodniczącej ZUP dr Andrzej Artemiuk i Łukasz Badowiec, radny Rady Miasta Bielsk Podlaski Piotr Ostaszewski, prof. Dorota Misiejuk, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bielsku Podlaskim Iwona Bielecka-Włodzimirow, dyrektor wydawnictwa Orthdruk o. diakon Jerzy Andrejuk.

Dyrektor Instytutu podziękował wszystkim, dzięi komu powstała antologia. Przede wszystkim wyraził wdzięczność autorowi antologii – autorowi wyboru oraz wstępu i załączników Jurijowi Hawrylukowi. Słowa podziękoń skierował do wszystkich autorów tekstów zamieszczonych w antologii – zarówno tym, którzy przybyli na prezentację, jak i tym, którzy nie byli obecni, a których nazwiska na zawsze zostały zapisane na łamach tej publikacji. Podziękował Narodowemu Instytutowi Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, który sfinansował zadanie publiczne „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, co pozwoliło na przygotowanie i wydanie tej publikacji. Wielkie podziękowania wyrażono partnerowi w realizacji tego zadania – Związkowi Ukraińców Podlasia, na czele z jego przewodniczącą Marią Ryżyk. Dyrektor PNI podziękował jednemu z redaktorów naukowych antologii prof. Romanowi Wysockiemu, redaktorom językowym dr. Andrijowi Saweciowi i Ludmiłe Łabowicz, która redagowała teksty gwarami podlaskimi, autorowi pięknych obrazów wykorzystanych w antologii – podlaskiemu artyście Danielowi Gromadzkiemu. Podziękowania skierowano do Andrzeja Poskrobko i wydawnictwa Ekopress za proces techniczny przygotowania antologii, a także do wydawnictwa Orthdruk i jego dyrektora o. diakona Jerzego Andrejuka za doskonały druk i przygotowanie publikacji, a także wszystkim, którzy byli zaangażowani w przygotowanie i wydanie antologii. 

Następnie dr G. Kuprianowicz zaprezentował antologię, podkreślając wyjątkowość tego wydawnictwa, gdyż po raz pierwszy w historii w jednej publikacji zawarto paletę ukraińskojęzycznej literatury Podlasia. Podkreślił, że publikacja ma charakter ogólnopodlaksi, gdyż obejmuje zarówno północną, jak i południową część regionu. Podkreślił, że w antologii znajdują się teksty zarówno w różnorodnych podlaskich gwarach ukraińskich, jak też w języku literackim. Scharakteryzował też strukturę publikacji.

Autor antologii J. Hawryluk szeroko opowiedział o procesie powstawania antologii, ale także o jej prehistorii. Przedstawił historię procesu literackiego na Podlasiu oraz sposoby wyjścia ukraińskojęzycznej literatury Podlasia w przestrzeń publiczną. Podkreślając znaczenie postaci prekursorów ukraińskojęzycznej twórczości literackiej w obu częściach Podlasia: Bazylego Białokozowicza z Widowa – w północnej części regionu i Mikołaja Jańczuka z Kornicy – ​​na Południowym Podlasiu. Wystąpienie J. Hawryluka zostało przeplatane prezentacją utworów Waśki Tkacza, Mikołaja Jańczuka, Wasyla Dmytrijuka, Bazylego Białokozowicza i Jana Kiryziuka, które przeczytała Magdalena Jakimiuk.

Bardzo wzruszającym momentem prezentacji były wystąpienia autorów dzieł literackich, zamieszczonych w antologii, którzy czytali swoje utwory i dzielili się refleksjami na o swojej twórczości. Głos zabrało kilkunastu autorów: Zoja Majstrowicz, Eugenia Żabińska, Zofia Saczko, Walentyna Waszczuk, Leokadia Sajewicz, Piotr Kiryziuk, Sławomir Kulik, Jerzy Plewa, Mikołaj Panfiluk, Helena Aleksiejuk,Sławomir Sawczuk, utwór Aleksandry Hawryluk przeczytała jej mama Eugenia Hawryluk.

Listy do uczestników prezentacji podlaskiej antologii skierowali Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Ukrainy w RP Wasyl Zwarycz oraz Marszałek Województwa Podlaskiego dr Artur Kosicki. Następnie poproszono o zabranie głosu oficjalnych gości. Burmistrz Bielska Podlaskiego Jarosław Borowski wyraził radość, że wśród autorów antologii znajdują się osoby związane z Bielskiem, a także są tam zamieszczone wiersze o tym mieście. Podczas przemówienia odczytał jeden z wierszy. Przewodnicząca Związku Ukraińców Podlasia Maria Ryżyk wyraziła radość, że ZUP ma takiego partnera, jakim jest Podlaski Instytut Naukowy i wyraziła wdzięczność za jego działalność.

Na zakończenie dyrektor PIN podkreślił, że wydanie antologii jest wydarzeniem historycznym, gdyż w jednej wydawnictwie zebrany został kanon ukraińskojęzycznej literatury Podlasia. Zwrócił uwagę na wielką rolę literatury i wyraził wdzięczność wszystkim, którzy tworzą literaturę, którzy wzbogacają kulturę swoją twórczością. Na zakończenie uroczystości autor antologii podpisywał czytelnikom nowe wydawnictwo.

25 stycznia 2024 r. dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz wziął udział zdalnie w posiedzeniu Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP. Posiedzenie poświęcone problematyce systemu finansowania z budżetu państwa organizacji mniejszości narodowych i etnicznych, priorytetów polityki wobec mniejszości narodowych i etnicznych na lata 2024-2026 oraz problemów mniejszości słowackiej w Polsce. Dyrektor PIN wziął udział w dyskusji we wszystkich punktach programu posiedzenia.

Link do transmisji posiedzenia:

https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/transmisje_arch.xsp?unid=89C870575C2F8AC7C1258AAC003E4221

Link do stenogramu posiedzenia:

https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/biuletyn.xsp?skrnr=MNE-4

We wtorek 5 marca 2024 r. o godz. 17 w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim (ul. Kazimierzowska 14) odbędzie się prezentacja antologii ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia „Krajina swojoho słowa” (Bielska Podlaski 2023).

Udział wezmą:

• Jurij Hawryluk – autor antologii (wybór i wstęp)

• autorzy utworów literackich zamieszczonych w antologii

Prowadzenie: dr Grzegorz Kuprianowicz, prof. Roman Wysocki

Wydarzenie na Facebooku:

https://www.facebook.com/events/1108180803668209?ref=newsfeed

Organizatorzy: Podlaski Instytut Naukowy, Związek Ukraińców Podlasia, Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim

Przygotowanie i wydanie antologii było jednym z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności — Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

Sponsorzy spotkania: Fundacja Arhelan – Społecznie Odpowiedzialni, Polska Sieć Sklepów „Arhelan”