Imiona żeńskie w Klejnikach – kontynuacja
W zeszłym roku w ramach projektu Podlaskiego Instytutu Naukowego, realizowanego dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, pod nazwą „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku” prowadzono badania m.in. na cmentarzu prawosławnym we wsi Klejniki (w miejscowej gwarze ukraińskiej Kleniki). Przedmiotem zainteresowania była tradycja imiennicza parafii prawosławnej Wniebowstąpienia Pańskiego w Klejnikach w dekanacie Narew diecezji warszawsko-bielskiej, w skład której wchodzą wsie: Klejniki, Koźliki, Pilipki, Kożyno, Lachy, Sapowo, Janowo, Istok.
Rezultatem zapoczątkowanych wówczas badań były artykuły poświęcone rzadkim imionom nadawanym w parafii. Zainteresowanych tematem oryginalnych imion męskich funkcjonujących w przeszłości w parafii Klejniki odsyłamy do artykułów na stronie Podlaskiego Instytutu Naukowego w zakładce „Badania”:
Wybrane ciekawsze imiona żeńskie przedstawiono z kolei w artykule pod linkiem:
W tym roku, również dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, Podlaski Instytut Naukowy kontynuuje realizację projektu „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku”, a jednym z jego elementów są dalsze badania terenowe, w tym na cmentarzu w Klejnikach.
Inskrypcje nagrobne są nieocenionym źródłem wiedzy o imiennictwie tradycyjnym. Zwłaszcza w Klejnikach można odkryć wiele naprawdę rzadkich form imiennych, których nie znajdziemy na innych cmentarzach.
W tym roku udało się utrwalić kolejne formy imienne. Stąd też w artykułach publikowanych na stronie internetowej Podlaskiego Instytutu Naukowego będą przedstawione inne imiona nadawane mieszkańcom parafii zebrane w ostatnim czasie. Na początek zostaną omówione wybrane imiona żeńskie.
Jak już wspominano, inskrypcje nagrobne na podlaskich cmentarzach są najczęściej wykonane alfabetem rosyjskim (niekiedy z błędami), ale nierzadko imiona i nazwiska są oddane w wersji gwarowej, używanej w Klejnikach i okolicy, z zachowaniem cech typowych dla gwary ukraińskiej, np.: Павол – miejscowy wariant imienia Paweł; Лапинська – nazwisko zapisane zgodnie z ukraińską wymową z miękkim „ś” w części sufiksalnej, co jest cechą typowo ukraińską, niewystępującą w języku polskim, rosyjskim czy białoruskim.
Niektóre inskrypcje na cmentarzu, zwłaszcza te najnowsze, są sporządzone po polsku.
W trakcie wyjazdu w ramach projektu analizowane były nie tylko formy imienne pojawiające się na cmentarzu. Podczas rozmowy z pochodzącą ze wsi Klejniki informatorką udało się odtworzyć brzmienie gwarowe niektórych z imion utrwalonych na inskrypcjach nagrobnych na cmentarzu klejnickim. Formy w gwarze ukraińskiej niekiedy bowiem znacząco się różnią od form, które znajdziemy na nagrobkach (zapisanych po polsku, rosyjsku czy w wariancie cerkiewnym).
Oto kolejne wybrane formy imion żeńskich – wraz ze słowem komentarza i materiałem fotograficznym. Na początku zostaje podana forma z inskrypcji nagrobnej, dalej forma gwarowa z zaznaczonym akcentem, a następnie wariant w języku literackim – ukraińskim i polskim.
Агрипина – gw. Hrypa – ukr. Агрипина – pol. Agrypina
W przeszłości w badanych wsiach imię to było dość popularne. Warte jest odnotowania z tego względu, iż obecnie nie jest ono już nadawane.
Акулина, Akulina – gw. Kilina – ukr. Акилина, Килина, pol. Akwilina
Jak widać, na inskrypcjach nagrobnych pojawia się najczęściej rosyjski wariant imienia, co ciekawe, również zapisany alfabetem łacińskim (a więc Akulina zamiast oficjalnej polskiej formy Akwilina).
Василиса – gw. Waśka – ukr. Василина – pol. Bazylisa
Co ciekawe, gwarowy wariant imienia żeńskiego brzmi tak samo, jak jedna z form gwarowych imienia Bazyl – Waśka.
Eufrosinia – gw. Pruzyna, Frosia – ukr. Єфросинія – pol. Eufrozyna
Dawniej popularne, obecnie już zapomniane imię, podobnie zresztą, jak Agrypina.
Иулиания, Juliana – gw. Ulana, Ulanka, Ulijanka – ukr. Уляна – pol. Julianna
Maryna – gw. Maryna – – ukr. Марина – pol. Maryna
W przeszłości w badanych wsiach imię to było dość często nadawane. Warte jest odnotowania z tego względu, iż obecnie nie jest ono szczególnie popularne.
Оксения – gw. Oksenia, Sieńka – ukr. Ксенія – pol. Ksenia
Kolejne dawniej popularne imię, przez wiele lat nienadawane, w ostatnich latach coraz chętniej wybierane przez rodziców.
Пульхерия – gw. Polifiera – ukr. Пульхерія, Пульхера – pol. Pulcheria
Rzadsze, dziś zapomniane imię.
Stepanida, Stefania – gw. Stepanka – ukr. Степанія, Стефанія, Степанида, Стефанида – pol. Stefania
Żeński odpowiednik imienia Stefan (w miejscowej gwarze – Stepan).
Серафима – gw. Sierafima – ukr. Серафіма – pol. Serafina
Cdn.
*********************************************************************************************************
Materiały zebrała Ludmiła Łabowicz w ramach zadania „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku”, realizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.
Dodaj komentarz