Nazwy kobiet utworzone od imienia męża w parafii Czyże i Kuraszewo

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu popularnym sposobem identyfikacji kobiet w badanych wsiach parafii Czyże i Kuraszewo były formy utworzone od imienia męża. Jeżeli więc mąż miał na imię Stepan, to jego żona w społeczności wiejskiej zwała się Stepancza/Stepańcza, jeżeli mąż nosił imię Karp, to jego żona zwała się Karpicha. Często form tych używano zamiast imienia chrzestnego kobiety. Miał na to wpływ patriarchalny model stosunków dominujących przez stulecia, w której status kobiety zależał od jej przynależności do mężczyzny.

Najpopularniejsze formy od imienia męża tworzono za pomocą dwóch formantów: -cza i -icha.

W ramach projektu we wsiach Czyże i Kuraszewo udało się zapisać następujące formy kobiece, używane w dwóch parafiach (najpierw podano formę żeńską, wraz z zaznaczonym akcentem, następnie gwarową formę imienia męskiego, od którego powstała forma, oraz wariant imienia w literackim języku ukraińskim i polskim):

Boryszcza – Borys – ukr. Борис, pol. Borys

Deniszcza – Denis – ukr. Денис, pol. Dionizy

Dorofiejcza – Dorofiej – ukr. Дорофій, pol. Doroteusz

Lewonicha – Lewuoń – ukr. Лев, pol. Leon

Martińcza – Martin – ukr. Мартин, pol. Marcin

Michajiłcza – Michajił – ukr. Михайло, pol. Michał

Mifodijcza – Mifodij – ukr. Мефодій, pol. Metody

Oleksandrycha – Oleksander – ukr. Олександр, pol. Aleksander

Ondryejcza – Ondryej – ukr. Андрій, pol. Andrzej

Orsentijcza – Orsentij – ukr. Арсен, Арсеній, pol. Arseniusz

Ostapcza – Ostap – ukr. Остап, pol. Eustachy

Pawełczycha – Pawoł – ukr. Павло, pol. Paweł

Petrycha – Petro – ukr. Петро, pol. Piotr

Sacharycha – Sacharko – ukr. Захарій, Захар, pol. Zachariasz

Serhijicha – Serhiej – ukr. Сергій, pol. Sergiusz

Stepańcza – Stepan –ukr. Степан, pol. Stefan

Nazwy powstałe za pomocą formantów -cza i -icha mają neutralne zabarwienie emocjonalne, jednak używa się ich wyłącznie w odniesieniu do przedstawicielek najstarszego pokolenia, najczęściej w odniesieniu do nieżyjących już kobiet. Dlatego ważne jest w miarę pełne zebranie i opisanie tych form, ponieważ już wkrótce nie będą ich pamiętać nawet najstarsi mieszkańcy wsi.  

************

Materiały zebrała Ludmiła Łabowicz w ramach zadania „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku”, realizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.