O bieżeńcach z Podlasia w kontekście Światowego Dnia Uchodźcy

20 czerwca był obchodzony Światowy Dzień Uchodźcy, ang. World Refugee Day – coroczne święto, ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych. W jego kontekście nie można zapominać o bieżeńcach, którzy w 1915 roku uciekali w głąb Imperium Rosyjskiego, między innymi z terytorium dzisiejszego Podlasia.

Bieżeństwem określa się najczęściej masową ucieczkę ludności, w główniej mierze prawosławnej, z zachodnich guberni Imperium Rosyjskiego przed nadciągającymi wojskami niemieckimi w okresie od wiosny do jesieni 1915 r. Główną przyczyną była przyjęta przez armię rosyjską taktyka spalonej ziemi, polegająca na niszczeniu wszystkiego, co mogło przydać się wrogiej armii oraz na ewakuacji ludności. W tym celu została przeprowadzona szeroko zakrojona akcja propagandowa. Straszono rzekomym okrucieństwem wojsk niemieckich, czego efektem stały się panika i masowa ucieczka ludności.

W rezultacie bieżeństwa mogło wyjechać nawet 3,5-5 mln osób, z czego 2 mln z terenów znajdujących się dziś w granicach Polski. Zdecydowaną większość stanowili Białorusini i Ukraińcy – 67,5 proc., wyjeżdżali również Polacy – 13,2 proc., Żydzi – 6,4 proc., Łotysze – 4,9 proc.

Najmocniej bieżeństwo dotknęło 2-milionowej guberni grodzieńskiej (w tym wsi podlaskich), z której wyjechało 800 tys. osób. Z wielu wsi zniknęło aż 80-90 proc. mieszkańców. Trzecia część bieżeńców nie przeżyła trudów podróży lub zmarła w wyniku epidemii i głodu.

Na zdjęciach: cerkiew św. Anny w Starym Korninie oraz obelisk upamiętniający 100-lecie bieżeństwa przy świątyni