Irena Wiszenko – laureatka Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej za 2025 rok w kategorii „Twórczość artystyczna”
Irena Wiszenko – założycielka i wieloletni kierownik Ukraińskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Hiłoczka” w Czeremsze, nauczycielka języka ukraińskiego, animatorka ukraińskiego życia kulturalnego w regionie. Od prawie 30 lat prowadzi ukraiński zespół „Hiłoczka” w Czeremsze – miejscowości, która odegrała szczególną rolę w ukraińskim przebudzeniu narodowym na Północnym Podlasiu w latach 80. XX wieku.
Zespół pielęgnuje i rozwija ukraińskie tradycje śpiewacze Czeremchy i okolic. Tworzony od 1995 r., w 1996 r. zespół wystąpił z pierwszymi koncertami. Od początku istnienia zespół działa pod patronatem Związku Ukraińców Podlasia, współpracuje z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Czeremsze. Udział w zespole przyczynia się do podtrzymywania przez młode pokolenie mieszkańców Czeremchy ojczystej kultury, języka, tradycji, kształtowania tożsamości narodowej. Przez pewien czas w zespole działał zespół instrumentalny, a od kilku lat „Hiłoczka” ma również zespół taneczny.
W działalności zespołu I. Wiszenko wiele uwagi poświęca współpracy z lokalnymi zespołami folklorystycznymi z Czeremchy-Wsi, Malinnik, Dobrowody, Wólki Terechowskiej, w których śpiewają autentyczni nosiciele podlaskiego folkloru, co służy przekazywaniu ukraińskich tradycji muzycznych Podlasia młodemu pokoleniu. Zespół pod kierownictwem I. Wiszenko brał udział w licznych festiwalach, koncertach i przeglądach w Polsce i za granicą, zostając ich laureatem. Zrealizował również szereg projektów, w tym projekt „Cztery Pory Roku”, którego efektem stała się płyta z filmami przedstawiającymi podlaską obrzędowość. I. Wiszenko przygotowała z zespołem dwie płyty oraz nagrania na wspólną płytę ukraińskich zespołów podlaskich. Byli członkowie zespołu stają się kontynuatorami tradycji ukraińskiej, angażując się w różne formy życia społecznego.
Laureatka śpiewała również w innych zespołach, jej pierwszym zespołem był ukraiński zespół folklorystyczny „Rodyna” w Dubiażynie. W latach 1991-1995 śpiewała w znakomitym ukraińskim zespole muzyki tradycyjnej „Horyna” w Instytucie Kultury w Równem, a później w znanym podlaskim zespole „Czeremszyna” w Czeremsze. Jest współautorką albumu „Hiłoczka. 25 lat zespołu ukraińskiego” (2021). Prowadziła liczne warsztaty i obozy artystyczne dla członków zespołu. Zaangażowała się w organizację festiwali ukraińskich na Podlasiu, w szczególności w Czeremsze: „Polsko-ukraińskie spotkania muzyczne” czy „Źródła – ukraińskie tradycje i transformacje”.
Urodziła się w Bielsku Podlaskim (z domu: Szeretucha). Pochodzi ze wsi Dubiażyn koło Bielska Podlaskiego, znanej z pielęgnowania ukraińskich tradycji muzycznych regionu, które w naturalny sposób kontynuowała. Uczyła się w Liceum Ekonomicznym w Bielsku Podlaskim. W latach 1991-1996 studiowała w prestiżowym Instytucie Kultury w Równem (Ukraina). Następnie kontynuowała naukę na studiach podyplomowych: z historii i wychowania do życia w rodzinie (Uniwersytet w Białymstoku), z zakresu wiedzy o społeczeństwie (Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku), z zakresu organizacji i zarządzania oświatą (Miejskie Centrum Doradztwa Metodycznego w Białymstoku). Po ślubie w 1997 r. zamieszkała z mężem w Czeremsze, a później w Bielsku Podlaskim, gdzie mieszkali z córką i synem.
Od 1995 r. pracuje jako nauczycielka języka ukraińskiego w Szkole Podstawowej w Czeremsze, w latach 2001-2011 w Gimnazjum w Czeremsze, a następnie w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Czeremsze. Pracowała również jako nauczycielka języka ukraińskiego w Szkole Podstawowej nr 1 w Bielsku Podlaskim, Szkole Podstawowej nr 5 w Bielsku Podlaskim, Zespole Szkół im. Adama Mickiewicza w Bielsku Podlaskim oraz w Przedszkolu Nr 9 Leśna Polana w Bielsku Podlaskim, gdzie ponownie pracuje po kilkunastoletniej przerwie. Uczy również innych przedmiotów: muzyki, historii, wiedzy o społeczeństwie, wychowania do życia w rodzinie. Pracowała również w szkołach podstawowych w Kleszczelach i Dubiczach Cerkiewnych. W latach 2011-2014 była zastępcą dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Czeremsze.
Od trzydziestu lat jest zaangażowana w działalność Związku Ukraińców Podlasia, była członkiem jego władz, w tym zastępcą przewodniczącego ZUP i przewodniczącą Komisji Rewizyjnej. Od 2017 r. jest również członkiem Podlaskiego Instytutu Naukowego. Była współpracowniczką redakcji Ukraińskiego Pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”. Uczestniczyła w życiu politycznym regionu: dwukrotnie kandydowała w wyborach na radną Rady Miasta Bielsk Podlaski, a w 2024 r. była kandydatką na wójta gminy Czeremcha. Hobby: muzyka tradycyjna, działalność społeczna, turystyka.
Irena Wiszenko jest jedną z ważnych postaci ukraińskiego życia kulturalnego Północnego Podlasia. Przez niemal trzydziestu lat nieprzerwanie kieruje ukraińskim zespołem „Hiłoczka” w Czeremsze oraz uczy języka ukraińskiego w Czeremsze i Bielsku Podlaskim. Jej cechą charakterystyczną jest głębokie zaangażowanie w przekazywanie ojczystych ukraińskich tradycji i tożsamości narodowej młodemu pokoleniu, a także włączanie go w życie społeczne.
Zadanie publiczne „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia” jest współfinansowane ze środków Województwa Podlaskiego.
