Przydomki rodowe utworzone od imienia matki
W badanych wsiach parafii Czyże, Kuraszewo, Klejniki i Nowoberezowo najbardziej popularne są przezwiska charakteryzujące osobę w stosunku do jej bliskich. Często były one dziedziczone, stając się przydomkami rodowymi.
Wśród tego rodzaju przezwisk najpowszechniejsze są przydomki patronimiczne, np.: Banadykowy, Dementijowy, Kuondratowy, Trochimowy.
Przydomki te wywodziły się od imienia ojca, a później przechodziły na dzieci, wnuki, prawnuki i tak dalej.
O przydomkach rodowych utworzonych od imienia ojca ze wsi Czyże i Podrzeczany można czytać tutaj:
Mniej liczne są przydomki matronimiczne, czyli przezwiska utworzone od imienia matki lub jednego z przodków w linii matczynej. W trakcie realizacji projektu udało się zapisać następujące przydomki (najpierw podawana jest forma przydomka, następnie gwarowa forma imienia, od której powstał przydomek, dalej oficjalna ukraińska forma imienia i oficjalna polska forma imienia):
Chimczyny – Chimka – ukr. Євфимія – pol. Eufemia
Darczyny – Darka – ukr. Дарія – pol. Daria
Dominiczkowy – Dominiczka – ukr. Домініка – pol. Dominika
Etymologię tego przydomka można byłoby wyprowadzić również od imienia męskiego Dominik, jednak forma ta nie występowała w badanych wsiach. Natomiast żeńskie imię Dominika było bardzo popularne jeszcze na początku XX wieku. Również w przebadanych metrykach parafii w Czyżach z XVIII w. forma żeńska Dominika pojawia się bardzo często, natomiast Dominik nie występuje.
Hrypiny – Hrypa – ukr. Агрипина – pol. Agrypina
Kwilininy – Kwilina – ukr. Акилина, Килина – pol. Akilina
Likieryny – Likiera– ukr. Лукерія – pol. Gliceria
Nastusiny – Nastusia – ukr. Анастасія, Настуся – pol. Anastazja
Niuryny – Niura – ukr. Анна – pol. Anna
Paraszczyny – Paraska – ukr. Параскева, Параска – pol. Paraskewa
Sołomiejiny – Sołomieja – ukr. Соломія – pol. Salomea
Przydomki te społeczność wiejska nadawała w sytuacji, gdy kobieta była uważana za głowę rodziny (np. była wdową) lub gdy miała wyższy status niż jej mąż (np. gdy mąż był prystupoju, tj. przystąpił na gospodarstwo żony).
Jak widać, nazwiska rodowe często tworzono od form zdrobniałych (Darka, Dominiczka, Niura). Funkcjonują one nadal w codziennym kontakcie mieszkańców wsi badanych parafii.
Na zdjęciu: zamężne kobiety ze Zbucza
************************************
Materiały zebrała Ludmiła Łabowicz w ramach zadania „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku”, realizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Dodaj komentarz