PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

VIII Podlaska Ukraińska Konferencja Naukowa
„Prawosławie w historii Podlasia”
(w 100-lecie autokefalii Kościoła prawosławnego w Polsce)

Bielsk Podlaski, 29-30 listopada 2024 r.

Miejsce obrad konferencji:
Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim, ul. Kazimierzowska 14

29.11.2024 (piątek)

9.00-9.30   

Uroczyste otwarcie konferencji
Przewodniczenie: Grzegorz Kuprianowicz
Wystąpienia oficjalnych gości

9.30-9.45   

Uroczyste podpisanie porozumienia o współpracy pomiędzy Instytutem Slawistyki Polskiej Akademii Nauk i Podlaskim Instytutem Naukowym
Podpisują: dyrektor IS PAN dr hab. Ewa Golachowska, prof. IS PAN, oraz dyrektor PIN dr Grzegorz Kuprianowicz

9.45-13.00

Sesja I „Tradycje prawosławne Podlasia i ich transformacje na przestrzeni wieków”

Dariusz Krasnodębski (Warszawa), Początki chrześcijaństwa w międzyrzeczu Bugu i Narwi w świetle źródeł archeologicznych

Grzegorz Kuprianowicz (Lublin – Bielsk Podlaski), Transformacje tradycji prawosławnych Podlasia na przestrzeni wieków – zarys zagadnienia

Jurij Hawryluk (Bielsk Podlaski), Przejawy życia intelektualnego Kościoła prawosławnego na Podlasiu w składzie metropolii kijowskiej w XIV-XVI wieku

Łukasz Hajduczenia (Warszawa), Sztuka Liturgii: muzyka, ikona, architektura w tradycji prawosławnej metropolii kijowskiej XVI-XVIII wieku

Mariusz Sawa (Lublin), Kontakty Rzeczypospolitej ze Świętą Górą Athos

Serhij Szumyło (Kijów – Exeter), Ukraińskie ośrodki monastyczne na Świętej Górze Athos w XVI – XVIII wieku

Mikołaj Roszczenko (Lublin – Kleszczele), Rękopiśmienny zbiór pieśni cerkiewnych z Kleszczel z pierwszej połowy XIX wieku

Ewa Golachowska (Warszawa), Słownictwo religijne w Atlasie gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny

Ludmiła Łabowicz (Białystok),Zwyczaje ludowo-religijne cyklu jesiennego na Podlasiu

Dorota Misiejuk (Białystok), Wyznanie w strukturze tożsamości kulturowej jednostki – przemiany kulturowe

Dyskusja

11.00-11.15 Przerwa kawowa

13.30-14.00

Prezentacja antologii ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia Krajina swojoho słowa (Bielsk Podlaski 2023)
Z udziałem autora antologii Jurija Hawryluka, prowadzenie: Grzegorz Kuprianowicz, Roman Wysocki

14.45-15.00

Wernisaż wystaw „Wydawnictwa Kościoła prawosławnego w Polsce w okresie autokefalii” oraz „Działalność wydawnicza Warszawskiej Metropolii Prawosławnej w II Rzeczypospolitej”
Słowo wstępne: Grzegorz Kuprianowicz

15.00-15.15

Prezentacja laureatów Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej za 2024 rok
Prezentacja: członkowie Kapituły PNNL Andrzej Artemiuk, Bazyli Krupicz, Grzegorz Kuprianowicz, Mirosław Stepaniuk

15.15-18.45

Sesja II „Kościół prawosławny w Polsce na drodze autokefalii”

protodiakon Łukasz Leonkiewicz (Warszawa), Metropolita Jerzy (Jaroszewski) – hierarcha, intelektualista, prekursor autokefalii Kościoła prawosławnego w Polsce

Roman Wysocki (Lublin), Proces uzyskiwania autokefalii przez Kościół prawosławny w Polsce

Grzegorz Janusz (Lublin), Autokefalia Kościoła Prawosławnego w Polsce – realizacja i status prawny w II Rzeczypospolitej

Witalis Michalczuk (Warszawa – Brześć), Dzieło metropolity Dionizego (Waledyńskiego) odnowienia świadomości Prawosławia dawnej Rzeczpospolitej

Witold Bobryk (Siedlce), Losy metropolity Dionizego (Waledyńskiego) w Polsce Ludowej

Eugeniusz Czykwin (Białystok), Uregulowanie statusu prawnego Kościoła prawosławnego w Polsce w III Rzeczypospolitej

ks. Andrzej Konachowicz (Lublin), Olimpiada Prawosławnej Wiedzy Religijnej

Andrzej Jekaterynczuk (Lublin – Knorydy), Reakcja wybranych wspólnot religijnych w Polsce na uchodźców z Ukrainy po wybuchu pełnoskalowej wojny rosyjsko-ukraińskiej

Dyskusja

18.45-19.15

Projekcja filmu Metropolita Dionizy Waledyński (reżyser i scenariusz: Izabela Fatalska, realizacja TVP Lublin na zlecenie Redakcji Audycji Ekumenicznych TVP, 2024)

Wprowadzenie: ks. protodiakon Łukasz Leonkiewicz

30.11.2024 (sobota)

9.00-11.15

Sesja III „Historia i kultura Podlasia”

Dorota Michaluk (Toruń), „Lokacje miast podlaskich” – seria wydawnicza Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu oraz Archiwum Głównego Akt Dawnych

Hryhorij Arkuszyn (Łuck), Dialektyzmy podlaskie w antologii ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia Krajina swojoho słowa

Feliks Czyżewski (Lublin),Stefan Sidoruk ze Stawek pod Włodawą jako człowiek pogranicza kulturowego

Jurij Bidnoszyja (Kijów), Współczesne rękopisy gwarowe z Północnego Podlasia jako zabytki języka ukraińskiego: zasady opracowania i publikacji

Lubow Frolak (Lublin), Myrosława Frolak (Lwów), Barwy ojczystego kraju w ukraińskim słowie artystycznym na Podlasiu

Agnieszka Dudek-Szumigaj (Lublin), Uwagi o dwujęzyczności mieszkańców XIX-wiecznej wsi nadbużańskiej (na podstawie prozy Leona Kunickiego)

Dyskusja

11.30-13.15 

Sesja IV „Podlasie i sąsiednie regiony w składzie Kościoła prawosławnego w Polsce w okresie autokefalii”

Janusz Danieluk, Prawosławna sieć parafialna powiatu bielskiego województwa białostockiego w okresie międzywojennym

Rafał Dydycz Ukrainiec, Rusin, Polak – poczucie przynależności narodowej ludności prawosławnej powiatu Biała Podlaska na podstawie spisu z 1940 roku

Wiktor Misijuk (Brześć), Ukraińcy w konsystorzu poleskiej diecezji prawosławnej w przededniu soboru pińskiego w 1942 roku

Andrzej Borowik (Lublin), Losy rodziny Borowików jako przykład dziejów ukraińskiej rodziny prawosławnej na Chełmszczyźnie w XX wieku

Dyskusja

14.00-16.15

Sesja V „Mikrohistoria: dzieje Kościoła prawosławnego w historiach podlaskich parafii”

Adrian Kuprianowicz (Bielsk Podlaski), Zarys dziejów parafii prawosławnej pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Klejnikach do połowy XX wieku

Adrian Kazimiruk (Noweberezowo), Dzieje parafii prawosławnej pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Nowoberezowie do 1914 roku

Bazyli Krupicz (Białystok), Historia cerkwi w Dobrowodzie

Ałła Gryc (Hajnówka), Ojciec Antoni Dziewiatowski – proboszcz parafii prawosławnej w Hajnówce i budowniczy soboru Świętej Trójcy

Marek Martynowicz (Dasze), Duchowieństwo parafii w Kośnej

Jerzy Plewa (Kuraszewo), Dzieje parafii prawosławnej i unickiej Zaśnięcia Najświętszej Bogarodzicy w Czyżach

Dyskusja

16.15-16.30

Uroczyste zamknięcie konferencji
Przewodniczenie: Grzegorz Kuprianowicz
Wystąpienia oficjalnych gości

16.30-17.00

Koncert ukraińskiej muzyki cerkiewnej w wykonaniu Męskiego Zespołu Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma” pod dyrekcją Łukasza Hajduczeni

Podczas konferencji będą prezentowane wystawy „Wydawnictwa Kościoła prawosławnego w Polsce w okresie autokefalii” (kurator wystawy: Grzegorz Kuprianowicz) oraz „Działalność wydawnicza Warszawskiej Metropolii Prawosławnej w II Rzeczypospolitej” (Fundacja OIKONOMOS, kurator wystawy: ks. Ivan Nikulin, współpraca: Witalis Michalczuk, projekt tablic: Marta Jankowska-Szarzała, wystawa poświęcona 100-leciu autokefalii PAKP).