Ditiaczy folklor z gminy Czyżye, cz. II

Słownik leksyki dziecięcej z gminy Czyże:

babach, babuch, bach– padać

be – coś brzydkiego, brudnego

bezia – owieczka

byśka, bysia, byćka– krowa

Bozia– Bóg

Bozia swarytsia – grzmi

buba, bubka, buboczka – jagoda, wszystkie okrągłe nieduże owoce

busi, dati busi – pocałować

hawa – pies

hojda – huśtać się

ham, hamati – jeść

dzidzia – małe dziecko

gaga – gąska

żyża– ogień, coś gorącego, to co parzy

ziuzia – chłód, mróz; zimno

kaka – coś brudnego, brzydkiego

kap-kap – pada deszcz

kizia – źrebak

kicia, kićka – kot

koko – jajko, ziemniak

kosia – koń

kuka – rana

kuku – chować się, szukać

lula – kołyska

luli-luli – kołysać

lala – inne dziecko

ma – nie ma

momo – mleko

na – bierz, weź

niam-niam – jeść

papa – jedzenie

pek– to co parzy

pipa – woda

prt’ku, prut’ku– iść na spacer, na podwórko

spa – kłaść się spać, spać

tosi – klaskać w dłonie

tiut’ka, tiutia – kura

cipka – mały kurczak

ciecia – cukierek

ciur-ciur – gdy coś się leje, doić krowę

caca – zabawka

cińka – świnka

czyk-czyk – uciąć, pociąć, ścinać włosy, tykanie zegara

Język dziecięcy to słowa używane przez dorosłych, gdy zwracają się do dziecka, opisując świat, a także pierwsze słowa, które dzieci same zaczynają wymawiać. Pobudzają one aktywność językową dziecka, ułatwiają komunikację z dorosłymi, a także pomagają w poznawaniu świata.

Słowa dziecięce składają się najczęściej z dźwięków, które są najłatwiejsze do wymówienia przez dziecko: mama, tata, baba, a następnie: ham (jeść), na (brać), to (chcę coś, daj mi to). Są to przede wszystkim słowa dźwiękonaśladowcze, łatwe do wymówienia dla dziecka. Niektóre z nich mają bardzo dawne pochodzenie. Są one związane z pogańskimi wierzeniami (na przykład Ziuzia – bóg zimy, Bozia swarytsia – odbicie wierzeń starożytnych Słowian w to, że zjawiska natury są wynikiem działań bóstw). Słowa te, straciwszy swoje pierwotne znaczenie, poszły do języka dzieci.