„Czom? Bo żaba za korczom”. Małe formy folklorystyczne we wsiach gminy Czyże

W trakcie głębszego wchodzenia w folklor niewielkiego terytorium, ograniczonego do wsi jednej gminy, udało się odkryć ciekawe, niebadane dotychczas małe formy folklorystyczne. Przykładem są krótkie, często rymowane stałe odpowiedzi na pewne pytania:

– Szto za raznicia?

– Odin lubit, druhi drażnitsia.

W ukraińskiej tradycji folklorystycznej takie małe formy są nazywane відповідалками.

Najczęściej są to pewne ustalone odpowiedzi na natrętne pytania dzieci, choć nie tylko:

– Czom?

– Tiem, szto świnia z łyczom?

– Czom?

– Bo żaba za korczom.

Często takie odpowiedzi wykorzystywały dzieci, odpowiadając swoim rówieśnikom, np. gdy ktoś o coś prosił:

– Dasi?

– Dam, dożenu i szcze raz dam!

A gdy ktoś nie chciał brać proponowanej rzeczy, mówiono:

– Dajut – bery, bjut – wtikaj.

Zdarzały się pewne ustalone odpowiedzi na niegrzeczne pytania w stylu:

– Czoho diwiszsia?

– Bo maju oczy.

A także nieprzyzwoite odpowiedzi:

– Szto baczyw?

– Jak died babu kulbaczyw.

Zwłaszcza tego typu dwuznacznych, często też niegrzecznych odpowiedzi udało się zapisać najwięcej, co wynika z samej natury takich małych form folklorystycznych – odpowiedzi na natrętne, dokuczliwe, często też irytujące, powtarzające się pytania, miały przecież na celu zniechęcenie pytającego.