Miesiąc: lipiec 2023

31 lipca 1909 roku w Dąbrowicy Małej na Południowym Podlasiu urodził się Bazyli Albiczuk (1909-1995), ukraiński artysta i poeta, nazywany podlaskim Nikiforem.

Albiczuk to wybitny ukraiński malarz z Podlasia. Rysowania nauczył się sam, pracując w kołchozie na Ukrainie, gdzie rzucił go jego los podczas II wojny światowej. Przez prawie rok studiował w Kijowskiej Szkole Rzemiosła Artystycznego. Po powrocie do rodzinnej wsi okazało się, że prawie cała jego rodzina została wysiedlona do ZSRR. W Dąbrowicy Małej spędził samotnie prawie całe swoje życie.

Miłością Bazylego Albiczuka były przede wszystkim kwiaty. Przy swoim domu stworzył „cudowny ogród”, w którym rosły różne kwiaty, które malował. W pobliżu swojej chaty zasadził ponad 200 odmian.

Zdobył popularność dzięki swoim pejzażom i rysunkom kwiatów. Swoje wrażenia i przeżycia wyrażał także w formie poetyckiej. Wiersze pisane po ukraińsku przez dłuższy czas pozostawały w rękopisach. Obszerny wybór utworów artysty ukazał się m.in. w tomie piątym „Ukraińskiego Zaułka Literackiego” za rok 2005. W 2021 roku nakładem Towarzystwa Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi ukazała się książka z wybranymi utworami poetyckimi Wasyla Albiczuka. Wybór wierszy ukraińskich artysty pochodzącego z Południowego Podlasia przygotował Tadeusz Karabowicz, poeta, tłumacz, krytyk literacki, redaktor naczelny „Ukraińskiego Zaułka Literackiego”.

O wybitnym mieszkańcu wsi przypomina ekspozycja w izbie wiejskiej w Dąbrowicy Małej, w której znalazły się zarówno przedmioty gospodarstwa domowego artysty, jak i jego prace – dość oryginalne obrazy, przedstawiające bajkowy świat ogrodów.

Obrazy artysty wystawiane były na wystawach w Polsce i za granicą. Dziś znajdują się w wielu muzeach, największą kolekcję można oglądać w Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej.

Przez wiele lat Związek Ukraińców Podlasia organizował w Dąbrowicy Małej imprezę poświęconą pamięci artysty – „Wasylówkę”.

Na stronie ukraińskiego tygodnika „Nasze Słowo” ukazał się artykuł o Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Praktycznej „Sakralne i Turystyka”, której współorganizatorem był Podlaski Instytut Naukowy. Konferencja „Sakralne i Turystyka” odbyła się zdalnie 28 kwietnia 2023 roku z udziałem 110 naukowców z kilku krajów.

Autorem artykułu o konferencji na łamach „Naszego Słowa” jest jej główny organizator – dyrektor Instytutu Badań Diaspory Ihor Wynnyczenko. W artykule podkreślono, że jeden z referatów wygłosił wicedyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego Jurij Hawryluk, który mówił o rozmieszczeniu i stanie zachowania najcenniejszych ukraińskich zabytków sakralnych na terenie Polski.

12 lipca 2023 roku w programie „Dumka Ukraińska” w Radiu Białystok Jurij Hawryluk, zastępca dyrektora Podlaskiego Instytutu Naukowego, opowiedział o pracy nad antologią twórczości podlaskich autorów piszących w języku ukraińskim – zarówno w języku literackim, jak i gwarami ukraińskimi regionu.

Ukraińska Dumka | Powstaje antologia literatury ukraińskiej Podlasia 12.07.2023 (radio.bialystok.pl)

Powstanie antologii jest jednym z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

Kontynuujemy publikację utworów laureatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, organizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Ma to na celu promocję twórczości literackiej tworzonej gwarami ukraińskimi Podlasia, popularyzację konkursu oraz dotarcie do szerokiego grona odbiorców z literaturą pisaną „po swojomu”.

Przedstawiamy utwór Krystyny Kościewicz pt. „Po mojomu”. Został on nagrodzony drugim miejscem w kategorii „publicystyka” Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”.

******

Utwór jest dostępny pod linkiem:

*******

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030, co stworzyło warunki do zorganizowania go przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia.

11 lipca 2023 r. przewodniczący Rady Naukowej Podlaskiego Instytutu Naukowego dr hab. Roman Wysocki, prof. UMCS wziął udział w dyskusji panelowej „Deportacja – fakty i mity”, która odbyła się we wsi Nowica na Łemkowszczyźnie. Jednym z głównych wątków dyskusji, którą moderował Grzegorz Suchanicz, była akcja „Wisła” i jej skutki na Łemkowszczyźnie.

Dyskusja odbyła się kilka dni przed 41 Łemkowską Watrą w ramach cyklu „Łemkowskie ABC”, сzyli Spotkanie Ambasadorów Świata Łemków oraz wernisaż malarski prof. Wiktora Moskaljuka i Makara Moskaljuka. Na jednego z Ambasadorów Świata Łemków wybrany został prof. R. Wysocki. Wydarzenie organizowane było przez Fundacj Nowycia im. S.i M. Markowiczów, mieszczącą się właśnie we wsi Nowica na Łemkowszczyźnie.

Więcej o wydarzeniu na profilu Fundacji Nowycia na Facebooku:

https://www.facebook.com/100090372279918/videos/798540005269000/

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0MyEqcaYNTUMU1ztdzxGcK3cx9ai2yfEeDn2B3WBhzD1Ftjd9QHiGCbcoJ9Ao1YUbl&id=100090372279918

Zdjęcia z profilu Fundacji Nowycia na Facebooku.

Ukazał się trzeci w tym roku numer Ukraińskiego Pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”. Jak zawsze w dwumiesięczniku znalazły się artykuły osób, związanych z Podlaskim Instytutem Naukowym oraz teksty poświęcone przedsięwzięciom Instytutu.

W trzecim numerze czasopisma Jerzy Gawryluk, redaktor naczelny „Nad Buhom i Narwoju” oraz zastępca dyrektora Podlaskiego Instytutu Naukowego, proponuje czytelnikom artykuł „. W numerze znalazły się również jego artykuły: „Ніни Буйновської поетичний голос з Підляшшя” wraz z wierszami poetki Niny Bujnowskiej z łamów „Naszego Słowa”, „До сандецьких русинів – про цілющу щаву та жентицю”, a także kontynuacja cyklu Jurija Hawryluka o prawosławnej sieci parafialnej nad Bugiem i Narwią u schyłku XIX w. – parafia Czarna Cerkiewna i Grodzisk.

Ludmiła Łabowicz, sekretarz Podlaskiego Instytutu Naukowego, pisze m.in. o promocji książek Jerzego Plewy, które ukazały się w tym roku: „Czyże, Łuszcze – wsie królewskie” oraz „Nasze seło, prawda i wydumane”. . Oprócz tego proponuje czytelnikom wywiad z Oleksandrą Syniakiną z Kijowa, której przodkowie pochodzą z podlaskiej wsi Osówka.

Na łamach numeru 3/2023 „Nad Buhom i Narwoju” o ostatniej aktywności Instytutu można przeczytać w kronice wydarzeń „З організованого життя над Бугом і Нарвою”.

„Nad Buhom i Narwoju” można kupić w sieci KOLPORTER w całej Polsce. Informację, gdzie jest sprzedawane czasopismo, można znaleźć pod linkiem:

Oprócz tego pismo jest dostępne w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, a także w formie e-prasy. Elektroniczna wersja czasopisma jest do kupienia pod linkiem:

https://eprasa.pl/news/nad-buhom-i-narwoju

Istnieje możliwość prenumeraty.

Czasopismo „Nad Buhom i Narwoju” jest dostępne w całości w kolorze.

Biblioteka Podlaskiego Instytutu Naukowego wzbogaciła się o najnowsze publikacje przekazane przez Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu. Ostatnio do biblioteki PIN przekazano książki: Wojna na Ukrainie Kijów – Warszawa: razem do zwycięstwa (Warszawa 2022) oraz Henryk Sienkiewicz: znany i nieznany (Warszawa – Przemyśl 2021).

Pierwsza z publikacji wydana została przez Fundację Wolność i Demokracja pod redakcją dyrektora PWIN prof. dr hab. Stanisława Stępnia. Jest to jedna z pierwszych publikacji anukowych dotyczących toczącej się od 24 lutego 2022 r. rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie. Zawiera analizy i rozważania dotyczące trwającej wojny (m.in. Mykoły Riabczuka, Michała Klimeckiego, Ihora Cependy, Andrzeja Szeptyckiego, Mykoły Kuczerepy), relacje świadków, kelendarium 300 pierwszych dni wojny oraz dokumenty.

Druga z książek to wydana przez Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu kolektywna monografia dotycząca jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy i pierwszego polskiego laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury Henryka Sienkiewicza. Redaktorami publikacji są dyrektor PWIN prof. dr hab. Stanisław Stępień oraz dr Elżbieta Dybek.

Wcześniej, w 2022 r., Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu również przakazał swoje liczne publikacje dla biblioteki Podlaskiego Instytutu Naukowego. Podlaski Instytut Naukowy wyraża podziękowanie PWIN za przekazane publikacje.

Biblioteka Podlaskiego Instytutu Naukowego liczy już ponad tysiąc publikacji. Jej funkcjonowanie jest finansowane dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.  

Kontynuujemy publikację utworów laureatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, organizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Ma to na celu promocję twórczości literackiej tworzonej gwarami ukraińskimi Podlasia, popularyzację konkursu oraz dotarcie do szerokiego grona odbiorców z literaturą pisaną „po swojomu”.

Jako czwarty zostanie przedstawiony fragment opowiadania Leokadii Sajewicz z cyklu pt. „Byli budni, byli swiata, było…”. Za cykl autorka została nagrodzona jednym z dwóch pierwszych miejsc w kategorii „proza”.

Fragment utworu z cyklu „Byli budni, byli swiata, było…” został zaprezentowany przez autorkę podczas uroczystego ogłoszenia rezultatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po-swojomu”, które odbyło się 18 czerwca 2023 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim.

Materiał video został przygotowany przez Jerzego Misiejuka.

**********************************************

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030, co stworzyło warunki do zorganizowania go przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia.

5 lipca 2023 r. dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz – jako współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz przedstawiciel mniejszości ukraińskiej w tej komisji – wziął udział w LXXXI posiedzeniu KWRiMNiE. Posiedzenie odbyło się w trybie zdalnym.

Program LXXXI posiedzenia Komisji Wspólnej zawierał szereg istotnych dla mniejszości kwestii, były wśród nich w szczególności: informacja Ministra Edukacji i Nauki na temat stanu nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej, informacja o możliwości zwiększenia środków na realizację w 2023 r. zadań mających na celu ochronę, zachowanie i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości, prezentacja przez Ministerstwo Finansów Krajowego Systemu e-Faktur, zaprezentowane przez przedstawicieli Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Rady Mediów Narodowych mechanizmy powstawania i kształtowania audycji dla mniejszości narodowych i etnicznych w mediach publicznych. Na posiedzeniu został też przedstawiony projekt Informacji o szczegółowych zasadach postępowania przy udzielaniu dotacji na realizacje w 2024 r. zadań mających na celu ochronę, zachowanie i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości, który został przez stronę mniejszościową KWRiMNIE zaopiniowany negatywnie. Dr G. Kuprianowicz był współprowadzącym obrady oraz zabierał głos w większości punktów programu LXXXI posiedzenia KWRiMNiE.