Ciekawe imiona na cmentarzu w Czyżach, cz. 1

W ramach projektu Podlaskiego Instytutu Naukowego, realizowanego dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, pod nazwą „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku” w 2022 i 2023 r. są prowadzone badania m.in. na cmentarzu prawosławnym we wsi Czyże (w miejscowej gwarze ukraińskiej Czyżye).

O cmentarzu w tej miejscowości pisaliśmy już w ubiegłym roku. Artykuł poświęcony imionom męskim, które zapisano na cmentarzu w Czyżach, można przeczytać pod linkiem:

Cmentarz w Czyżach jako źródło wiedzy o imiennictwie tradycyjnym. Imiona męskie

Z kolei artykuł o imionach żeńskich można przeczytać pod linkiem:

Cmentarz w Czyżach jako źródło wiedzy o tradycji imienniczej. Imiona żeńskie

Cmentarz w Czyżach jest również miejscem, gdzie można znaleźć rzadkie i dość oryginalne imiona. W czasie ostatnich badań terenowych udało się dotrzeć do kolejnych nagrobków z ciekawymi imionami, o których będzie mowa w artykule.

Na początek warto przypomnieć informacje o samym cmentarzu.

Cmentarz parafii prawosławnej Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Czyżach pochodzi z początku XIX w. Powstał prawdopodobnie po 1804 r. i do dziś jest użytkowany przez mieszkańców parafii. Najstarsze zachowane pomniki pochodzą z drugiej połowy XIX w.

Na terenie cmentarza znajduje się cerkiew pod wezwaniem świętych Kosmy i Damiana, należąca do parafii Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Czyżach. Są w niej odprawiane nabożeństwa m.in. na Prowody (tydzień po Wielkanocy) – zarówno w niedzielę, jak i w poniedziałek, czy też Kosmy i Damiana (14 lipca wg nowego stylu).

Podobnie jak na innych cmentarzach inskrypcje na nagrobkach są wykonane najczęściej w języku rosyjskim, jednak bardzo często imiona są zapisane w  formie gwarowej, np. miejscowa forma imienna Павол – pol. Paweł, ukr. literackie – Павло, Улися – zdrobnienie od imienia pol. Julita, ukr. Улита.

Niektóre inskrypcje są wykonywane w języku polskim, jednak nawet wśród zapisów po polsku można znaleźć gwarowe lub cerkiewne formy imion, np. łacinką została zapisana cerkiewna forma Wasilij, pol. Bazyli, ukr. literackie Василь;

Kuźma, pol. Kosma, ukr. Кузьма.

Do parafii w Czyżach należą takie wsie, jak: Czyże, Zbucz, Grabniak, Lady, Leniewo, Łuszcze, Podrzeczany, Osówka, Kojły, Rakowicze. Formy imienne, zapisane na inskrypcjach nagrobnych, pochodzą z tych miejscowości.

W artykule tym zostaną przedstawione wybrane najciekawsze imiona męskie – najczęściej rzadsze – wraz z materiałem fotograficznym. Oto one (w zapisie z inskrypcji na cmentarzu w Czyżach):

Вавил – ukr. Вавило, pol. Babila

Demid – ukr. Демид, pol. Diomedes

Eufinia – możliwe że ukr. Євфимія, pol. Eufemia

Mitrofan – ukr. Митрофан, pol. Mitrofan

Kontynuacja – za trzy tygodnie.

****

Materiały zebrała Ludmiła Łabowicz w ramach zadania „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku”, realizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.