Ukazał się tom „Sakralne i turystyka. Materiały międzynarodowej konferencji naukowo-praktycznej” (Kijów 2023). Zawiera on materiały konferencji naukowej o tej samej nazwie, która odbyła się w kwietniu br., a której współorganizatorem był Podlaski Instytut Naukowy. Instytut znajduje się również wśród instytucji wymienionych na stronie tytułowej tomu.

Redaktorem tomu jest dyrektor Instytutu Badań Diaspory Ihor Wynnyczenko. Publikacja została zarekomendowana do druku przez Radę Naukową Wydziału Geografii Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki, a jej recenzentami byli prof. Ludmiła Filipowicz i prof. Wołodymyr Antonenko. Publikacja liczy 325 stron.

Tom materiałów międzynarodowej konferencji naukowo-praktycznej zawiera jej program oraz wyniki badań naukowców, pedagogów, doktorantów i studentów różnych ośrodków regionalnych oraz praktyków turystyki. Artykuły naświetlają i analizują problematykę naukowości i praktyczności sacrum, religijności sacrum, sacrum ukraińskiego za granicą, budowli sakralnych w turystyce, turystyki religijnej i pielgrzymkowej w Ukrainie i na świecie, strat turystyki religijnej i pielgrzymkowej w wyniku działań wojennych oraz ich konsekwencje  (doświadczenia krajowe i zagraniczne), zarządzanie ryzykiem w turystyce religijnej i pielgrzymkowej, turystyka religijna i pielgrzymkowa jako dyscyplina edukacyjna w szkołach wyższych w  Ukrainie i za granicą, rola PR, reklamy oraz innowacji w organizacji pielgrzymek i wycieczek religijnych, etnoegzogeniczny potencjał pielgrzymowania i turystyki religijnej, czynnik sakralności w projekcie humanitarnym „Miejsca pamięci na mapie Ukrainy”. Wśród materiałów zamieszczonych w tomie znajduje się artykuł zastępcy dyrektora PIN Jurija Hawryluka „Najcenniejsze ukraińskie zabytki sakralne na szlakach turystycznych Polski: rozmieszczenie i zachowanie ich stanu”.

Wersja elektroniczna tomu jest zamieszczona na oficjalnej stronie internetowej Wydziału Geografii Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. T. Szewczenki:

https://iaseed.eu/wp-content/uploads/2023/05/zbirka-sakralne-ta-turyzm.pdf

Kontynuujemy publikację utworów laureatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, organizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Ma to na celu promocję twórczości literackiej tworzonej gwarami ukraińskimi Podlasia, popularyzację konkursu oraz dotarcie do szerokiego grona odbiorców z literaturą pisaną „po swojomu”.

Jako trzeci zostanie przedstawiony fragment opowiadania Jerzego Plewy pt. „Żaworonok w Ameryku pojiechaw”. Autor zgłosił na konkurs trzy opowiadania, oprócz wspomnianego były to utwory: „Batiuszka wlubiwsia” oraz „Marusia, komunista, faszysta i druhi mużczyny”, za które został nagrodzony jednym z dwóch pierwszych miejsc w kategorii „proza”. Ponadto Jerzy Plewa został nagrodzony Wyróżnieniem „Za mistrzostwo słowa i subtelny humor”.

Fragment utworu „Żaworonok w Ameryku pojiechaw” został zaprezentowany przez autora podczas uroczystego ogłoszenia rezultatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po-swojomu”, które odbyło się 18 czerwca 2023 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim.

Materiał video został przygotowany przez Jerzego Misiejuka.

Wkrótce na naszej stronie zostaną przedstawione utwory innych laureatów konkursu.

**********************************************

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030, co stworzyło warunki do zorganizowania go przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia.

5 lipca 2023 r. odbyło się spotkanie online Komitetu Organizacyjnego VII Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej. Jego celem było omówienie głównych zagadnień związanych z tegorocznym największym wydarzeniem naukowym Podlaskiego Instytutu Naukowego, które odbędzie się 17-18 listopada 2023 r. w Bielsku Podlaskim i Kleszczelach.

Celem Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej jest intensyfikacja badań nad dziejami i kulturą oraz współczesnością społeczności ukraińskiej Podlasia, a także stworzenie miejsca dla prezentacji i popularyzacji wyników badań naukowych ukraińskiego środowiska naukowego regionu oraz innych badaczy zainteresowanych problematyką Podlasia. Podlaskie Ukraińskie Konferencje Naukowe odbywają się od 2017 r.

Badania nad dziejami, językiem i kulturą oraz współczesnością społeczności ukraińskiej Podlasia mają kluczowe znaczenie dla poznania i zachowania spuścizny kulturowej regionu oraz kształtowania tożsamości narodowej i regionalnej jego mieszkańców. Niezbędne dla kształtowania i zachowania tożsamości jest również stworzenie forum prezentacji wyników badań naukowych oraz integrowanie i rozwój ukraińskiego środowiska naukowego Podlasia.

Centralnym tematem VII Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej będzie rola miast w przeszłości Podlasia. Okazją ku temu jest 500-lecie nadania praw miejskich Kleszczelom. Miasta odgrywają szczególną rolę w historii, stając się nie tylko ośrodkami administracyjnymi, politycznymi czy religijnymi, dźwigniami rozwoju gospodarczego i wymiany towarów, ale także miejscami odgrywającymi ważną rolę w rozwoju kultury, edukacji, nauki, dzięki czemu stają się ośrodkami intelektualnymi oraz miejscem, w którym rodzą się nowe idee. Miasta stają się także miejscem styku różnych kultur, języków i tradycji, nabierając w naturalny sposób wielokulturowego charakteru, który doskonale wpisuje się w historię Podlasia. Jednak w warunkach dominacji kulturowej jednej z kultur stają się one również miejscem przyspieszonych procesów asymilacyjnych i często marginalizacji kultury i języka rdzennej ludności.

Choć tematem przewodnim tegorocznej, siódmej już konferencji będzie „Rola miast w przeszłości Podlasia” (do 500-lecia nadania praw miejskich Kleszczelom), zakres tematyczny tego wydarzenia naukowego pozostanie zróżnicowany i obejmie nie tylko tematyka miast, ale szeroko pojętą problematykę Podlasia. W związku z tym do udziału zostaną zaproszeni zarówno naukowcy, jak i badacze-amatorzy różnych dyscyplin naukowych.

Konferencja odbywa się dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.

Już za cztery dni, w sobotę 15 lipca 2023 roku na Bachmatach koło wsi Dubicze Cerkiewne w powiecie hajnowskim odbędzie się festiwal „Na Iwana, na Kupała”. Jest to ważne wydarzenie w historii ruchu ukraińskiego i ukraińskiego życia kulturalnego na Podlasiu, organizowane przez Związek Ukraińców Podlasia – największą ukraińską organizację w regionie oraz partnera wielu projektów Podlaskiego Instytutu Naukowego.

Festiwal rozpoczął się jako mała kameralna impreza nad Narwią, ale w ciągu ponad ćwierci stulecia stał się największym i najpopularniejszym wydarzeniem wśród miłośników kultury ukraińskiej na Podlasiu. Rokrocznie „Na Iwana, na Kupała” przyciąga kilka tysięcy widzów do malowniczego miejsca na Bachmatach.

W ramach tegorocznego festiwal „Na Iwana, na Kupała” odbędzie się „Jarmark Kupalski” z udziałem artystów z Polski i Ukrainy, koncert zespołów ukraińskich z Polski i Ukrainy, obrzęd puszczania wianków oraz folk-rockowa zabawa.

Szczegóły są dostępne na stronie internetowej Związku Ukraińców Podlasia:

http://zup.org.pl/aktualnosci/program-na-iwana-na-kupala/

W ramach projektu Podlaskiego Instytutu Naukowego, realizowanego dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, pod nazwą „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku” w 2022 i 2023 r. są prowadzone badania m.in. na cmentarzu prawosławnym we wsi Czyże (w miejscowej gwarze ukraińskiej Czyżye).

O cmentarzu w tej miejscowości pisaliśmy już w ubiegłym roku. Artykuł poświęcony imionom męskim, które zapisano na cmentarzu w Czyżach, można przeczytać pod linkiem:

Z kolei artykuł o imionach żeńskich można przeczytać pod linkiem:

Cmentarz w Czyżach jest również miejscem, gdzie można znaleźć rzadkie i dość oryginalne imiona. W czasie ostatnich badań terenowych udało się dotrzeć do kolejnych nagrobków z ciekawymi imionami, o których będzie mowa w artykule.

Na początek warto przypomnieć informacje o samym cmentarzu.

Cmentarz parafii prawosławnej Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Czyżach pochodzi z początku XIX w. Powstał prawdopodobnie po 1804 r. i do dziś jest użytkowany przez mieszkańców parafii. Najstarsze zachowane pomniki pochodzą z drugiej połowy XIX w.

Na terenie cmentarza znajduje się cerkiew pod wezwaniem świętych Kosmy i Damiana, należąca do parafii Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Czyżach. Są w niej odprawiane nabożeństwa m.in. na Prowody (tydzień po Wielkanocy) – zarówno w niedzielę, jak i w poniedziałek, czy też Kosmy i Damiana (14 lipca wg nowego stylu).

Podobnie jak na innych cmentarzach inskrypcje na nagrobkach są wykonane najczęściej w języku rosyjskim, jednak bardzo często imiona są zapisane w  formie gwarowej, np. miejscowa forma imienna Павол – pol. Paweł, ukr. literackie – Павло, Улися – zdrobnienie od imienia pol. Julita, ukr. Улита.

Niektóre inskrypcje są wykonywane w języku polskim, jednak nawet wśród zapisów po polsku można znaleźć gwarowe lub cerkiewne formy imion, np. łacinką została zapisana cerkiewna forma Wasilij, pol. Bazyli, ukr. literackie Василь;

Kuźma, pol. Kosma, ukr. Кузьма.

Do parafii w Czyżach należą takie wsie, jak: Czyże, Zbucz, Grabniak, Lady, Leniewo, Łuszcze, Podrzeczany, Osówka, Kojły, Rakowicze. Formy imienne, zapisane na inskrypcjach nagrobnych, pochodzą z tych miejscowości.

W artykule tym zostaną przedstawione wybrane najciekawsze imiona męskie – najczęściej rzadsze – wraz z materiałem fotograficznym. Oto one (w zapisie z inskrypcji na cmentarzu w Czyżach):

Вавил – ukr. Вавило, pol. Babila

Demid – ukr. Демид, pol. Diomedes

Eufinia – możliwe że ukr. Євфимія, pol. Eufemia

Mitrofan – ukr. Митрофан, pol. Mitrofan

Kontynuacja – za trzy tygodnie.

****

Materiały zebrała Ludmiła Łabowicz w ramach zadania „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku”, realizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.

Kontynuujemy publikację utworów laureatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, organizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Ma to na celu promocję twórczości literackiej tworzonej gwarami ukraińskimi Podlasia, popularyzację konkursu oraz dotarcie do szerokiego grona odbiorców z literaturą pisaną „po swojomu”.

Jako drugi zostanie przedstawiony początkowy fragment sztuki teatralnej Mikołaja Roszczenki pt. „Buwało i nyni”. Utwór został nagrodzony jednym z dwóch pierwszych miejsc w kategorii „Dramat”. Fragment utworu „Buwało i nyni” został zaprezentowany przez Jerzego Gawryluka podczas uroczystego ogłoszenia rezultatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po-swojomu”, które odbyło się 18 czerwca 2023 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim.

Materiał video został przygotowany przez Jerzego Misiejuka.

Wkrótce na naszej stronie zostaną przedstawione utwory innych laureatów konkursu.

**********************************************

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030, co stworzyło warunki do zorganizowania go przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia.

Pod koniec czerwca 2023 r. rozpoczęła swoją pracę Kapituła Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej. Pierwsze w tym roku posiedzenie Kapituły Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej odbyło się 1 lipca 2023 r. w Bielsku Podlaskim w siedzibie Związku Ukraińców Podlasia.

Celem Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej jest promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia poprzez uhonorowanie i nagrodzenie osób, które odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu, badaniu i rozwoju kultury i języka ukraińskiego Podlasia. Nagroda została ustanowiona w zeszłym roku przez Podlaski Instytut Naukowy oraz Związek Ukraińców Podlasia. W 2023 r. Podlaska Nagroda Naukowo-Literacka zostanie przyznana po raz drugi. Podobnie jak w 2022 r., Nagroda będzie przyznawana w czterech kategoriach: Twórczość literacka, Działalność naukowa, Działalność popularnonaukowa, Twórczość publicystyczna.

W skład Kapituły Nagrody weszły w 2023 r. cztery osoby zaangażowane w działalność na rzecz zachowania i rozwoju języka i kultury ukraińskiej Podlasia, wskazane przez zarządy podmiotów, które ustanowiły Nagrodę, czyli PIN i ZUP: dr Andrzej Artemiuk, Łukasz Badowiec, dr Andrzej Jekaterynczuk, dr Grzegorz Kuprianowicz.

Na swoim pierwszym w 2023 r. posiedzeniu Kapituła zatwierdziła zmiany w „Regulaminie Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej” oraz uzgodniła zasady funkcjonowania i plan pracy Kapituły. Ustalono, że drugie posiedzenie Kapituły odbędzie się w sierpniu, trzecie – we wrześniu. Przeprowadzono również dyskusję na temat kandydatów na laureatów Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej za rok 2023.

Ogłoszenie laureatów i uroczyste wręczenie Nagród za 2023 rok odbędzie się jesienią br. Informacje o nagrodzie oraz procesie jej przyznawania dostępne są na stronie internetowej Podlaskiego Instytutu Naukowego w Aktualnościach oraz w zakładce:

Ustanowienie i przyznawanie Nagrody jest jednym z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

Na kanale YouTube Związku Ukraińców Podlasia jest dostępna nowa audycja internetowa w języku ukraińskim „Ukraińskie Słowo” poświęcona ogłoszeniu rezultatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, który organizowany był przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia.

http://zup.org.pl/aktualnosci/ukrainskie-slowo-22-06-2023/?fbclid=IwAR0nB40ccOcgfQVNcN-UPdVFQ0Pobi-bsMNjxyOQvj0WkIYZlBbL7ZCO0EM

Konkurs odbył się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

30 czerwca 2023 r. wręczono dyplomy i nagrody laureatom i uczestnikom Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, którzy nie mogli uczestniczyć w Uroczystym Ogłoszeniu Wyników Konkursu. Wręczanie dyplomów i nagród odbywało się zazwyczaj w miejscach zamieszkania nagrodzonych lub w Podlaskim Instytucie Naukowym.

Dyplomy i nagrody otrzymali tego dnia:

Marek Chmielewski (Orla) – Wyróżnienie „Za muzyczność poezji”,

Mikołaj Janowski (Stare Berezowo) – za udział w Podlaskim Konkursie Literackim „Piszemo po swojomu” oraz za poszukiwanie ekspresji artystycznej w tworzeniu dużej formy literackiej,

Zoja Majstrowicz (Reduty) – Wyróżnienie „Za duchowość poezji”,

Mikołaj Roszczenko (Kleszczele) – І miejsce w kategorii „Dramat”.

Dyplomy i nagrody Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” wręczał dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz wspólnie z zastępcą dyrektora Instytutu Jurijem Hawrylukiem.

Celem Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” było zachęcenie osób znających i używających ukraińskich gwar Podlasia do twórczości literackiej we własnym języku. W konkursie wzięło udział 15 uczestników, którzy zgłosili na konkurs kilkadziesiąt utworów.

Wyniki Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” dostępne są na stronie Podlaskiego Instytutu Naukowego:

Utwory literackie laureatów konkursu zamieszczane są na stronie internetowej Podlaskiego Instytutu Naukowego:

Organizatorem Konkursu był Podlaski Instytut Naukowy, partnerem przy jego realizacji Związek Ukraińców Podlasia.

Konkurs odbył się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.