Niezwykła historia ukraińskiego „Szczedryka”

Utworem ukraińskim, który zdobył światową sławę, jest „Szczedryk”, skomponowany przez Mykołę Łeontowycza (1877-1921), wybitnego kompozytora ukraińskiego, folklorystę, dyrygenta i pedagoga, który zginął tragicznie w wieku 43 lat, zastrzelony przez czekistę w domu swoich rodziców.

Nad kompozycją „Szczedryk”, jednym ze swoich najbardziej znanych utworów, Łeontowycz pracował niemalże całe życie. Inspiracją stały się zimowe ukraińskie pieśni obrzędowe – szczedriwki. Łeontowycz znalazł po prostu tekst archaicznej zimowej szczedriwki i napisał do niego muzykę.

Pierwsza prezentacja „Szczedryka” przed publicznością zachodnią miała miejsce 5 października 1921 r. podczas koncertu Ukraińskiego Chóru Republikańskiego w najbardziej prestiżowej sali koncertowej na świecie, nowojorskiej Carnegie Hall. W 1936 r. Amerykanin ukraińskiego pochodzenia Peter J. Wilhousky, dyrygent, nauczyciel muzyki, pracujący dla Radia NBC, napisał do melodii Łeontowycza angielskie słowa, dzięki czemu stała się ona popularną w Stanach Zjednoczonych kolędą pod nazwą „Carol of the Bells” („Kolęda dzwonów”). Do tej pory chóry amerykańskie śpiewają ten utwór jako kolędę bożonarodzeniową.

Utwór Łeontowycza na trwałe wszedł do kultury masowej – jest on wykorzystywany w reklamach, pojawia się także w licznych filmach amerykańskich. Jego humorystyczne wersje wykorzystano chociażby w popularnych serialach, takich jak „Miasteczko South Park” czy „Simpsonowie”, pojawia się także w dobrze znanych w Polsce filmach „Rodzina Adamsów”, „Szklana pułapka 2”, „Harry Potter”, „Kevin sam w domu” czy „Kevin sam w Nowym Jorku”. „Carol of the Bells” można usłyszeć w różnorodnym wykonaniu – od klasyki do rocka. Jako przykład jednego ze współcześniejszych wykonań można podać wersję nagraną przez zespół Mettalica.

Ostatnio angielską wersję „Szczedryka” wykorzystano w świątecznym spocie reklamowym zwracającym uwagę na problem marnowania jedzenia. Spot można oglądać w kanałach online, a od 21 grudnia także w telewizji w Polsce.

Ludmiła Łabowicz

Na foto: Mykoła Łeontowycz (źródło: Wikipedia)