Nazwiska w Kuraszewie w latach 1728-1737

Kuraszewo to wieś w gminie Czyże w powiecie hajnowskim. Obecnie jest ona siedzibą prawosławnej parafii św. Antoniego Pieczerskiego, obejmującej tylko dwie miejscowości – Kuraszewo i Wólkę. Należą do niej dwie świątynie: parafialna cerkiew św. Antoniego Pieczerskiego w Kuraszewie oraz filialna kaplica Świętych Braci Machabeuszy między Kuraszewem a Ladami.

Samodzielna parafia w Kuraszewie powstała w 1897 roku. Wcześniej wieś należała do parafii Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Czyżach, stąd też wiedzę o tradycji imienniczej tej wsi można czerpać z bardzo dobrze zachowanych metryk urodzeń, ślubów i zgonów parafii czyżowskiej z XVIII i XIX w.

Przedmiotem analizy będą nazwiska / formy rodowe występujące w metrykach narodzin. Został wybrany okres dzisięciu lat – od 1728 roku do końca 1739 roku.

Metryki z lat 1728-1729 zachowały się jedynie w formie szczątkowej. Metryki, poczynając od roku 1730, są w bardzo dobrym stanie i zachowały się praktycznie w całości, co umożliwia dokładniejszą i bardziej wiarygodną analizę materiału związanego z imionami i nazwiskami.

Zapisy w metryce chrztu były sporządzane po polsku zgodnie z zasadami ówczesnej ortografii, najczęściej według następującego wzoru:

z Kuraszewa wsi: Illuſtrowane S: Krzstem dziecie na imie Melanya z Utsciwych Oyca Moyseia Samociuka, z Matki Marianny, utsciwy kum Jeremiaſz Kondrociuk, kuma Marciza Matfieycza

Inny przykład:

z Kuraszewa: Ochrzciłem Syna imieniem Axętyiego z V.V. Rodzicow Korniła y Tatianny Rusakow Kum V. Stefan Naumjuk Kuma V. Katharzyna Hryhorczaia

Przedmiotem analizy w artykule będą jedynie nazwiska rodziców chrzczonego dziecka ze wsi Kuraszewo z lat 1728-1737.

Obecnie w Kuraszewie są popularne głównie nazwiska patronimiczne (odojcowskie), takie jak np. Artemiuk, Dmitruk, Gierasimiuk, Grygoruk, Jańczuk, Kiryluk, Oniszczuk, Wasiluk i inne. Na początku XVIII w. również dominowały formy nazwisk utworzone od miejscowej gwarowej formy imienia ojca (niekiedy też od zdrobnień i form zakończonych na -ko, np. Jurko – Jurczuk), jednak proces stabilizacji nazwisk nie był jeszcze w tym czasie ukończony, dlatego też często funkcjonowały różne formy nazwiska tej samej osoby, np. Timoszuk / Tymoszuk.

Jakie nazwiska były popularne we wsi Kuraszewo w pierwszej połowie XVIII wieku?

Z zachowanych zapisów wynika, że najczęściej występującym nazwiskami mieszkańców Kuraszewa między 1728 a 1737 rokiem były formy: Timoszuk (raz w wersji Tymoszuk), Naumczuk, Jurczuk, Czornak i Rusak.

Podajemy zestaw nazwisk rodziców chrzczonych dzieci ze wsi Kuraszewo występujących w metrykach chrztu parafii w Czyżach w latach 1728-1737. Jeżeli chodzi o etymologię, to najłatwiejsze zadanie z określeniem pochodzenia dotyczy nazwisk odojcowskich. Gorzej jest z nazwiskami odapelatywnymi, które mogły powstać od różnorodnych przezwisk nadawanych mieszkańcom wsi (czy np. nazwisko Czornak nadano komuś, kto miał ciemne włosy lub karnację, a Rusak – komuś, kto miał jasne włosy?).

Na początku zostanie podana forma nazwiska z metryki, następnie forma, od której mogło powstać nazwisko, dalej – literacki wariant ukraiński oraz tłumaczenie na język polski.

Andryjuk – gw. Andryj – ukr. Андрій – pol. Andrzej

Artyszewski – gw. Artysz – ukr. Артем, Артемон – pol. Artemiusz, Artemon

Beneszuk – gw. Benesz – ukr. Бенедикт – pol. Benedykt

Błazczuk – gw. Błażko – ukr. Власій, Улас – pol. Błażej

Czornak – gw. czorny? – ukr. чорний – pol. czarny

Heluk / Hiluk – gw. Chil? – ukr. Филимон, Філон, Панфіл – pol. Filemon, Filon, Pamfil

Hładczuk, Hładko – gw. hładki? – ukr. гладкий – pol. gładki, zdrowy

Jorczuk, Jurczuk – gw. Jurko – ukr. . Юрій / Юрко – pol. Jerzy

Juszko – gw. Juszko – ukr. Євтим, Юхим – pol. Eutymiusz, Just

cd. za trzy tygodnie

**************

Materiały zebrała Ludmiła Łabowicz w ramach zadania „Tradycje imiennicze wsi podlaskiej XVIII-XX wieku”, realizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.