125 lat temu odbył się spis ludności Imperium Rosyjskiego

9 lutego (28 stycznia wg starego stylu) 1897 roku, dokładnie 125 lat temu, przeprowadzono pierwszy i jedyny Spis Powszechny Imperium Rosyjskiego 1897 r. (ros. Перепись населения Российской империи 1897). Wśród 14 pytań znalazły się również pytania dotyczące języka ojczystego i religii. Rezultaty spisu są niezwykle interesujące w kontekście języka mieszkańców ówczesnego powiatu bielskiego w guberni grodzieńskiej.

Według spisu z 1897 r. w Imperium Rosyjskim zarejestrowano ponad 100 języków. Najliczniejszą grupę stanowili rosyjskojęzyczni, którzy stanowili 44,31% ludności kraju. Drugą co do liczebności grupę stanowili użytkownicy języka ukraińskiego – 17,81%.

Według danych spisu z 1897 roku południową część ówczesnej guberni grodzieńskiej, stanowiącą niegdyś północne rubieże Rusi Halicko-Wołyńskiej, a więc okolice Bielska, Brześcia, Kamieńca i Kobrynia zamieszkiwała 360-tysięczna rzesza ludności ukraińskojęzycznej. Na terenie ówczesnego powiatu bielskiego było 64,3 tys. osób mówiących po małorosyjsku, czyli po ukraińsku. Stanowili oni 39,1% ludności powiatu i byli najliczniejszą grupą etniczną w regionie. Na drugim miejscu była ludność polskojęzyczna – 57,3 tys. (34,9%), na trzecim Żydzi – 24,5 tys. (14,9%), na czwartym Rosjanie – 9,8 tys. (5,9%), dopiero na piątym Białorusini – 8,1 tys. 4,9%).

Na terenie powiatów brzeskiego i kobryńskiego zarejestrowano łącznie 287,4 tys. mieszkańców ukraińskojęzycznych, z czego 146,8 tys. (79,8%) w powiecie kobryńskim i 140,6 tys. (64,7%) w brzeskim.

Spis powszechny Imperium Rosyjskiego z 1897 r. oficjalnie potwierdził, że powiat bielski zamieszkuje ludność ukraińskojęzyczna. Pozwolił w miarę dokładnie określić (na ile to możliwe w sytuacji politycznej Imperium Rosyjskiego) liczbę osób posługujących się różnymi językami, w tym ukraińskim.