24 lutego 2023 r. na placu koło Ratusza w Bielsku Podlaskim środowisko ukraińskie Podlasia zorganizowało manifestację w rocznicę inwazji Rosji na Ukrainę. Organizatorem wydarzenia był Związek Ukraińców Podlasia.

Manifestację rozpoczęła przewodnicząca Związku Ukraińców Podlasia Maria Ryżyk, która wyraziła wdzięczność władzom państwowym i samorządowym, przedsiębiorcom oraz mieszkańcom za przybycie oraz wsparcie dla Ukrainy i uchodźców z Ukrainy. Wiceprzewodniczący Związku Ukraińców Podlasia dr Andrzej Artemiuk przedstawił stanowisko środowiska ukraińskiego Podlasia w pierwszą rocznicę inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Podczas manifestacji wystąpili wicestarosta bielski Piotr Bożko oraz dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego i współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych dr Grzegorz Kuprianowicz. Poruszające wystąpienia wygłosiły uchodźczynie z Ukrainy, które uciekając przed wojną znalazły schronienie w Bielsku. Ze słowem zwrócił się również radny Rady Powiatu Bielsk Podlaski Jan Radkiewicz.

Podczas manifestacji zabrzmiały pieśni ukraińskie w wykonaniu zespołów „Ranok”, „Fart” i „Dumka”.

Już rok trwa bohaterska walka państwa i narodu ukraińskiego z otwartą napaścią Federacji Rosyjskiej, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r. Od tego momentu nowego, przerażającego wymiaru nabrała trwająca faktycznie od 2014 r. agresja Rosji przeciwko Ukrainie. Jej skutkiem stały się dziesiątki tysięcy tragedii, zniszczeń i bezpowrotnych strat. Każdy z tych 365 dni mijającego roku inwazji niósł śmierć i ból. Rosyjskie bomby i rakiety rujnują domy, szpitale, muzea, szkoły, teatry, świątynie, infrastrukturę energetyczną, przestały istnieć całe miasta i wsie. Codziennie ginie ludność cywilna, w tym dzieci, kobiety i starcy, przekreślone zostały biografie wielu, którzy nie zdołają już powrócić do normalnego życia. Na zajętych terenach okupanci dokonują zbrodni, torturując i mordując mieszkańców. Setki tysięcy osób, w tym tysiące dzieci, deportowano do Rosji z okupowanych części Ukrainy. Miliony Ukraińców musiało opuścić swe domy, często szukając spokoju i bezpieczeństwa poza granicami Ojczyzny.

Celem zainicjowanej przez prezydenta Federacji Rosyjskiej wojny jest zniszczenie państwa i narodu ukraińskiego. Nie chodzi w niej wyłącznie o próbę odbudowy imperium rosyjskiego, odtwarzanie przestrzeni sowieckiej czy poszerzenie granic Rosji, lecz o działania idące o wiele dalej, wypływające z zanegowania samego faktu istnienia narodu ukraińskiego, odrębności ukraińskiej przestrzeni kulturowej, tradycji państwowości ukraińskiej. Rosyjska narracja to powrót do ideologii „Rossii jedinoj i niedielimoj”, negującej prawo Ukraińców do odrębności narodowej oraz własnej drogi rozwoju. Obecna wojna jest więc dla państwa i narodu ukraińskiego walką o prawo do istnienia, a jednocześnie obroną podstawowych praw człowieka, swobody głoszenia poglądów i przekonań, a także wojną „za wolność naszą i waszą”.

Społeczeństwo ukraińskie pokazało całemu światu niewyobrażalne męstwo, odwagę i determinację w obronie swojego państwa, swojej wolności i niezależności. Ukraina ponosi wielkie ofiary, lecz końca tej szaleńczej agresji ciągle nie widać. Pragniemy wyrazić nasz hołd wszystkim heroicznie broniącym Ukrainy przed zbrodniczą agresją: ukraińskim żołnierzom i ich rodzinom, wszystkim tym, którzy ich wspierają i niosą pomoc, niejednokrotnie również ryzykując swym zdrowiem i życiem.

W tej nierównej walce z rosyjskim agresorem Ukraina uzyskała bezprecedensowe wsparcie całego demokratycznego świata. Szczególną rolę odgrywa tu Rzeczpospolita Polska, udzielająca państwu i narodowi ukraińskiego wszechstronnego wsparcia. Postawa otwartości i gościnności społeczeństwa polskiego, przyjęcie pod dach milionów uchodźców wojennych z Ukrainy, budzi szacunek i uznanie. Środowisko ukraińskie Podlasia wyraża wielką wdzięczność także wszystkim pozostałym państwom i społeczeństwom Europy oraz całego świata wspierającym Ukrainę. Jako obywatele Rzeczypospolitej słowa podziękowania za pomoc udzieloną Ukrainie i jej obywatelom kierujemy do władz państwowych Rzeczypospolitej Polskiej, samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych, do wszystkich Polaków oraz przedstawicieli mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Dziękujemy wszystkim, którzy tutaj, na naszym Podlasiu, zaangażowali się w pomoc dla Ukrainy i uchodźców, włączając się także w działania podejmowane przez Związek Ukraińców Podlasia: władzom administracyjnym, samorządowym, instytucjom państwowym, organizacjom społecznym i fundacjom, szkołom, przedszkolom, kołom gospodyń wiejskich, przedsiębiorstwom, Kościołom i związkom wyznaniowym, wszystkim mieszkańcom regionu.

Wojna trwa nadal. Ukraina potrzebuje ciągłego wsparcia, aby bronić swej wolności, ale także wolności całej Europy i demokratycznego świata. Apelujemy do wszystkich o stałą pomoc dla państwa i społeczeństwa ukraińskiego w celu osiągnięcia zwycięstwa i pokoju, o dalsze otaczanie uchodźców z Ukrainy opieką, a także o wsparcie w odbudowie zniszczonego kraju po tej strasznej i barbarzyńskiej wojnie.

«Боже Великий Єдиний, нам Україну храни!».

W imieniu środowiska ukraińskiego Podlasia:

Maria Ryżyk, przewodnicząca Związku Ukraińców Podlasia

Andrzej Artemiuk, zastępca przewodniczącego Związku Ukraińców Podlasia

Łukasz Badowiec, zastępca przewodniczącego Związku Ukraińców Podlasia

Ludmiła Łabowicz, sekretarz Związku Ukraińców Podlasia

Jurij Hawryluk, redaktor naczelny Ukraińskiego pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”

Mirosław Stepaniuk, przewodniczący Stowarzyszenia Dziedzictwo Podlasia

Jerzy Misiejuk, przewodniczący Towarzystwa Przyjaciół Skansenu w Koźlikach

Grzegorz Kuprianowicz, dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego

Bielsk Podlaski, 24 lutego 2023 roku

W minioną niedzielę 5 lutego 2023 r. w programie „Przegląd Ukraiński” wystąpił dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz, który opowiedział o organizowanym przez Instytut Podlaskim Konkursie Literackim „Piszemo po swojomu”. Podkreślił, że Podlaski Konkurs Literacki „Piszemo po swojomu” nadal trwa, a utwory literackie pisane „po swojomu”, czyli podlaską gwarą ukraińską, można zgłaszać do 15 marca 2023 r.

https://bialystok.tvp.pl/679811/przeglad-ukrainski

Celem Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” jest zachęcenie osób znających i używających ukraińskich gwar Podlasia do twórczości literackiej we własnym języku. Warunkiem uczestnictwa jest nadesłanie jako pracy konkursowej co najmniej jednego oryginalnego utworu literackiego napisanego ukraińską gwarą Podlasia.

Dokładne informacje o konkursie:

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, finansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

Podlaski Instytut Naukowy został współorganizatorem Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Praktycznej „Sakralne i Turystyka”, która odbędzie się 28 kwietnia 2023 r.

Оrganizatorami tej konferencji są Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki (Wydział Krajoznawstwa i Turystyki), Uniwersytet Warszawski (Katedra Ukrainistyki), Czerniowiecki Uniwersytet Narodowy im. Jurija Fedkowycza (Wydział Geografii i Zarządzania Turystyką), Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina (Wydział Biznesu Turystycznego i Krajoznawstwa), Wołyński Uniwersytet Narodowy im. Łesi Ukrainki (Wydział Turystyki i Hotelarstwa), Łucki Narodowy Uniwersytet Techniczny (Wydział Turystyki, Hotelarstwa i Gastronomii), Użgorodski Uniwersytet Narodowy (Wydział Turystyki), Kijowski Narodowy Uniwersytet Lingwistyczny (Wydział Psychologii i Turystyki), Winnicki Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Mychajła Kociubyńskiego (Wydział Geografii) oraz Instytut Badań Diaspory.

Członkiem Rady Konferencji został dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego – dr Grzegorz Kuprianowicz, a członkiem Komitetu Organizacyjnego Konferencji został zastępca dyrektora Podlaskiego Instytutu Naukowego – Jerzy Hawryluk.

Biblioteka Podlaskiego Instytutu Naukowego wzbogaciła się o nowe wartościowe wydawnictwo prof. Hryhorija Arkuszyna z Łucka. „Materiały do ​​Słownika ukraińskich gwar Podlasia” (Łuck 2022) – to jeden ze zbiorów słownictwa południowo-wschodniej części województwa podlaskiego i północno-wschodniej części województwa lubelskiego. Materiały zawierają ponad 2700 haseł słownikowych i kilkaset ich wariantów fonetycznych.

Przedstawiono słownictwo zebrane przez autora na przełomie XX i XX wieku w 10 miejscowościach Podlasia Południowego i 29 Północnego. Obok starodawnych leksemów podlaskich występują także polonizmy i rusycyzmy, którymi posługują się w mowie współcześni rdzenni mieszkańcy. 

Dziękujemy za ten cenny dar dla naszej biblioteki.

Zapraszamy wszystkich do zapoznania się z nowym wydaniem.

Biblioteka Podlaskiego Instytutu Naukowego w naturalny sposób kształtuje się od początku istnienia Instytutu. Posiada już ponad tysiąc pozycji. Jej funkcjonowanie jest finansowane dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz wziął udział w konferencji z okazji 30-lecia Związku Ukraińców w Polsce, największej i najstarszej organizacji ukraińskiej w kraju. Jubileusz powstania ZUwP przypadał w 2020 roku, ale ze względu na pandemię, jego obchody mogły odbyć się dopiero w 2021 roku.

Związku Ukraińców w Polsce stworzono w 1990 r., po zmianie systemu politycznego w Polsce. ZUwP powstał w wyniku przekształcenia Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, jedynej do tego czasu organizacji mniejszości ukraińskiej w Polsce. Wśród osób zaangażowanych w tworzenie ZUwP byli także przedstawiciele środowiska ukraińskiego z Podlasia.

Dyrektor PIN zwrócił się ze słowem na otwarciu konferencji. Brał również udział w dyskusjach podczas sesji. Na uroczystej kolacji, podczas której uhonorowano zasłużonych liderów ZUwP, wyrażono podziękowanie dla dra G. Kuprianowicza, w szczególności za jego pracę jako przedstawiciela mniejszości ukraińskiej w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz współprzewodniczącego tej komisji.

Foto: Paweł Łoza, archiwum.

Dużym rezonansem na Ukrainie, w Rosji i innych krajach odbił się artykuł prezydenta Rosji Władimira Putina na temat historycznej jedności Rosjan i Ukraińców. W programie „Ukraińska Dumka” można usłyszeć refleksje po jego lekturze dr. Mikołaja Roszczenki, pracownika naukowo-badawczego i członka Rady Naukowej Podlaskiego Instytutu Naukowego. Tym razem polemika dotyczy współczesnych problemów Ukrainy.

Link do programu: https://www.radio.bialystok.pl/dumka/index/id/203348

Niedawno ukazał się czwarty w 2021 roku numer Ukraińskiego Pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”. Jak zawsze w dwumiesięczniku można przeczytać o ostatnich wydarzeniach w życiu społeczności ukraińskiej na Podlasiu, a także artykuły poświęcone tematom o charakterze kulturalnym, społecznym, historycznym, literackim i folklorystycznym. Wśród nich widoczne miejsce zajmują teksty osób związanych z Podlaskim Instytutem Naukowym.

Główny temat nr 4/2021 „Nad Buhom i Narwoju” to historia Świętej Góry Grabarki, cerkwi w tym świętym miejscu oraz najbliższej okolicy – wsi w parafii siemiatyckiej. Poświęcono temu cykl pięciu artykułów Jerzego Gawryluka, redaktora naczelnego „Nad Buhom i Narwoju” oraz zastępcy dyrektora Podlaskiego Instytutu Naukowego:

  1. Cerkiew drewniana w uroczysku Suminszczyna lub Hrabarka
  2. Kaplica w Moszczonej do cerkwi siemiatyckiej należąca
  3. Cerkiew na wzgórzu, otoczona bardzo starym cmentarzem
  4. Wsie parafii siemiatyckiej wokół miasta i ponad Bugiem
  5. Do domu Bożego jak do nieba na ziemi

„Nad Buhom i Narwoju” można kupić w sieci KOLPORTER w powiecie bielskim, hajnowskim i siemiatyckim oraz w Białymstoku. Oprócz tego pismo jest dostępne w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku. Istnieje możliwość prenumeraty.

Więcej o czasopiśmie i zawartości nr 4/2021 – na https://nadbuhom.pl

W najnowszym numerze Ukraińskiego pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju” z okazji 5. rocznicy śmierci prawosławnego arcybiskupa przemyskiego i nowosądeckiego Adama pojawił się artykuł-wspomnienie dyrektora Podlaskiego Instytutг Naukowego dra Grzegorza Kuprianowicza «Владика Адам у моїй пам’яті» („Władyka Adam w mojej pamięci”).

Właśnie dzisiaj, 14 sierpnia, przypada 95. rocznica urodzin arcybiskupa Adama. Urodził się on 14 sierpnia 1926 r. we wsi Florynka na Łemkowszczyźnie. Od 1983 do 2016 r. był biskupem (a następnie arcybiskupem) przemyskim i nowosądeckim. Jego praca duszpasterska odegrała wielką rolę w zachowaniu ukraińskich tradycji prawosławnych w Kościele prawosławnym w Polsce.

„Nad Buhom i Narwoju” można kupić w sieci KOLPORTER w powiecie bielskim, hajnowskim i siemiatyckim oraz w Białymstoku. Oprócz tego pismo jest dostępne w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku. Istnieje możliwość prenumeraty.

Więcej o czasopiśmie i zawartości czwartego numeru na stronie dwumiesięcznika: na https://nadbuhom.pl