Odbyła się prezentacja antologii ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia „Krajina swojoho słowa”

5 marca 2024 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim odbyła się prezentacja ukraińskojęzycznego piśmiennictwa Podlasia „Krajina swojoho słowa”, która została niedawno wydana przez Podlaski Instytut Naukowy we współpracy ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Antologia jest pierwszą w historii tak szeroką prezentacją literatury tworzonej na Podlasiu lub przez podlaskich autorów w języku ukraińskim – w lokalnych, bardzo różnorodnych gwarach ukraińskich lub w ukraińskim języku literackim.

Organizatorami prezentacji antologii, na którym zgromadziło się kilkudziesięciu uczestników, byli: Podlaski Instytut Naukowy, Związek Ukraińców Podlasia i Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim, a sponsorami zostali Fundacja Arhelan – Odpowiedzialni Społecznie oraz Polska Sieć Sklepów „Arhelan”.

Wydarzenie rozpoczęło się symbolicznym wierszem podlaskiego poety Jurija Hawryluka „Мова наша, баткуов і дідуов наших…”, będącym swoistym manifestem miłości do ojczystego języka, gdyż książka, która stała się powodem tego wydarzenia, jest zapisem tej miłości do ojczystego słowa, do własnego języka.

Prezentację antologii prowadził jeden z redaktorów naukowych antologii i dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz. Podkreślił on, że antologia jest efektem żmudnej pracy znanego podlaskiego badacza Jurija Hawryluka. Zwrócił także uwagę na fakt, że książka jest pierwszą publikacją Podlaskiego Instytutu Naukowego, który w zeszłym roku obchodził jubileusz 5-lecia. Przypomniał, że przygotowanie i wydanie antologii było możliwe dzięki otrzymaniu przez Podlaski Instytut Naukowy w 2021 r. dotacji na zadanie publiczne „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, które zostało sfinansowane ze środków Narodowego Instytutu Wolności — Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030. Właśnie jednym z trzech działań tego zadania było przygotowanie i wydanie antologii. Partnerem Instytutu przy realizacji zadania był Związek Ukraińców Podlasia.

Następnie dr G. Kuprianowicz powitał wszystkich obecnych, w szczególności autora antologii Jurija Hawryluka oraz autorów tekstów zawartych w prezentowanym wydawnictwie i członków ich rodzin. Spośród autorów na prezentacji obecni byli: Helena Aleksiejuk, Walentyna Waszczuk, Eugenia Żabińska, Piotr Kiryziuk, Krystyna Kościewicz, Sławomir Kulik, Zoja Majstrowicz, Mikołaj Panfiluk, Jezry Plewa, Sławomir Sawczuk, Leokadia Sajewicz, Zofia Saczko, Jerzy Wysocki. W wydarzeniu wzięli udział oficjalni goście, wśród nich burmistrz miasta Bielsk Podlaski Jarosław Borowski, sekretarz Kleszczel Walentyna Sidoruk, była sekretarz miasta Bielsk Podlaski Tamara Korycka, przewodnicząca Związku Ukraińców Podlasia Maria Ryżyk, zastępcy przewodniczącej ZUP dr Andrzej Artemiuk i Łukasz Badowiec, radny Rady Miasta Bielsk Podlaski Piotr Ostaszewski, prof. Dorota Misiejuk, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bielsku Podlaskim Iwona Bielecka-Włodzimirow, dyrektor wydawnictwa Orthdruk o. diakon Jerzy Andrejuk.

Dyrektor Instytutu podziękował wszystkim, dzięi komu powstała antologia. Przede wszystkim wyraził wdzięczność autorowi antologii – autorowi wyboru oraz wstępu i załączników Jurijowi Hawrylukowi. Słowa podziękoń skierował do wszystkich autorów tekstów zamieszczonych w antologii – zarówno tym, którzy przybyli na prezentację, jak i tym, którzy nie byli obecni, a których nazwiska na zawsze zostały zapisane na łamach tej publikacji. Podziękował Narodowemu Instytutowi Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, który sfinansował zadanie publiczne „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, co pozwoliło na przygotowanie i wydanie tej publikacji. Wielkie podziękowania wyrażono partnerowi w realizacji tego zadania – Związkowi Ukraińców Podlasia, na czele z jego przewodniczącą Marią Ryżyk. Dyrektor PNI podziękował jednemu z redaktorów naukowych antologii prof. Romanowi Wysockiemu, redaktorom językowym dr. Andrijowi Saweciowi i Ludmiłe Łabowicz, która redagowała teksty gwarami podlaskimi, autorowi pięknych obrazów wykorzystanych w antologii – podlaskiemu artyście Danielowi Gromadzkiemu. Podziękowania skierowano do Andrzeja Poskrobko i wydawnictwa Ekopress za proces techniczny przygotowania antologii, a także do wydawnictwa Orthdruk i jego dyrektora o. diakona Jerzego Andrejuka za doskonały druk i przygotowanie publikacji, a także wszystkim, którzy byli zaangażowani w przygotowanie i wydanie antologii. 

Następnie dr G. Kuprianowicz zaprezentował antologię, podkreślając wyjątkowość tego wydawnictwa, gdyż po raz pierwszy w historii w jednej publikacji zawarto paletę ukraińskojęzycznej literatury Podlasia. Podkreślił, że publikacja ma charakter ogólnopodlaksi, gdyż obejmuje zarówno północną, jak i południową część regionu. Podkreślił, że w antologii znajdują się teksty zarówno w różnorodnych podlaskich gwarach ukraińskich, jak też w języku literackim. Scharakteryzował też strukturę publikacji.

Autor antologii J. Hawryluk szeroko opowiedział o procesie powstawania antologii, ale także o jej prehistorii. Przedstawił historię procesu literackiego na Podlasiu oraz sposoby wyjścia ukraińskojęzycznej literatury Podlasia w przestrzeń publiczną. Podkreślając znaczenie postaci prekursorów ukraińskojęzycznej twórczości literackiej w obu częściach Podlasia: Bazylego Białokozowicza z Widowa – w północnej części regionu i Mikołaja Jańczuka z Kornicy – ​​na Południowym Podlasiu. Wystąpienie J. Hawryluka zostało przeplatane prezentacją utworów Waśki Tkacza, Mikołaja Jańczuka, Wasyla Dmytrijuka, Bazylego Białokozowicza i Jana Kiryziuka, które przeczytała Magdalena Jakimiuk.

Bardzo wzruszającym momentem prezentacji były wystąpienia autorów dzieł literackich, zamieszczonych w antologii, którzy czytali swoje utwory i dzielili się refleksjami na o swojej twórczości. Głos zabrało kilkunastu autorów: Zoja Majstrowicz, Eugenia Żabińska, Zofia Saczko, Walentyna Waszczuk, Leokadia Sajewicz, Piotr Kiryziuk, Sławomir Kulik, Jerzy Plewa, Mikołaj Panfiluk, Helena Aleksiejuk,Sławomir Sawczuk, utwór Aleksandry Hawryluk przeczytała jej mama Eugenia Hawryluk.

Listy do uczestników prezentacji podlaskiej antologii skierowali Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Ukrainy w RP Wasyl Zwarycz oraz Marszałek Województwa Podlaskiego dr Artur Kosicki. Następnie poproszono o zabranie głosu oficjalnych gości. Burmistrz Bielska Podlaskiego Jarosław Borowski wyraził radość, że wśród autorów antologii znajdują się osoby związane z Bielskiem, a także są tam zamieszczone wiersze o tym mieście. Podczas przemówienia odczytał jeden z wierszy. Przewodnicząca Związku Ukraińców Podlasia Maria Ryżyk wyraziła radość, że ZUP ma takiego partnera, jakim jest Podlaski Instytut Naukowy i wyraziła wdzięczność za jego działalność.

Na zakończenie dyrektor PIN podkreślił, że wydanie antologii jest wydarzeniem historycznym, gdyż w jednej wydawnictwie zebrany został kanon ukraińskojęzycznej literatury Podlasia. Zwrócił uwagę na wielką rolę literatury i wyraził wdzięczność wszystkim, którzy tworzą literaturę, którzy wzbogacają kulturę swoją twórczością. Na zakończenie uroczystości autor antologii podpisywał czytelnikom nowe wydawnictwo.