Od naszej IV Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej minął już ponad miesiąc. To dobry moment na podsumowanie statystyk.
W ramach transmisji konferencji na platformie Facebook zamieszczono 4 filmy. W ciągu dwóch dni konferencji w transmisji na żywo widziało nas prawie 4 tys. osób, a ok. 200 zostało z nami dłużej. Stale oglądało nas 15-40 osób w zależności od sesji konferencji i pory dnia. Jednocześnie oglądało nas maksymalnie 46 osób.
Jednak zakończenie konferencji nie oznaczało, że przestała ona docierać do coraz szerszego grona osób.
Do tej pory wyświetlono 24 376 minut transmisji konferencji.
Zasięg postów zawierających filmy z konferencji wynosi ponad 16 tys. Widziało nas prawie 4,5 tys osób, a ok. 500 zostało z nami dłużej.
Interakcji w stosunku do naszych transmisji z konferencji (czyli polubień, komentarzy і udostępnień) było do tej pory łącznie prawie 700. W tym na szczególną uwagę zasługują udostępnienia, których było łącznie ponad 180.
Większość naszej publiczności była z Podlasia, ale oglądano nas w całej Polsce, a także Ukrainie, Białorusi, Kanadzie, Niemczech i USA.
Cieszymy się, że nasza konferencja spotkała się z tak szerokim zainteresowaniem.
Od stycznia 2020 r. w strukturze Podlaskiego Instytutu Naukowego działa Archiwum Podlaskie. Jego zadaniem jest systematyczna dokumentacja współczesności i przeszłości społeczności ukraińskiej Podlasia. Archiwum gromadzi i przechowuje materiały archiwalne, dokumenty życia społecznego (plakaty, zaproszenia, ulotki, broszurki) oraz inne materiały, a także materiały w formie elektronicznej.
Rok 2020 był okresem kształtowania pracy archiwum: rozpoczęto wypracowanie modelu jego funkcjonowania, tworzenie podstaw materialnych istnienia Archiwum Podlaskiego, opracowanie systemu gromadzenia i przechowywania materiałów. W ciągu roku do archiwum przekazano także pierwsze materiały, które są sukcesywnie segregowane, porządkowane, ewidencjonowane i opracowywane. Jednocześnie są one zabezpieczane przed zniszczeniem.
Pierwszym nabytkiem archiwum w 2020 roku stała się część spuścizny dra Bogdana Martyniuka, zmarłego w 2018 r. Był on znanym działaczem ukraińskim, prowadzącym szeroką działalność przede wszystkim na rzecz opieki nad zabytkami sztuki cerkiewnej, a także jej popularyzacji wśród dzieci i młodzieży. Oprócz tego w ciągu 2020 roku archiwum pozyskało różnorodne materiały dokumentującу aktywność społeczności ukraińskiej Podlasia, działalność organizacji ukraińskich regionu, a także innych podmiotów, których działania są istotne dla społeczności ukraińskiej Podlasia.
Archiwum Podlaskie przyjmuje do swych zbiorów różnorodne materiały dotyczące współczesności i przeszłości Podlasia: spuścizny, dokumenty z archiwów rodzinnych, dokumenty życia społecznego. Zachęcamy wszystkich do przekazywania do Archiwum Podlaskiego materiałów dokumentujących przeszłość i współczesność naszego regionu. Wszystkich, kto chciałby przekazać materiały – prosimy o kontakt: tel. 664187538.
Archiwum Podlaskie działa w 2020 roku w ramach zadania realizowanego dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.
Archiwum Podlaskie mieści się pod adresem: Bielsk Podlaski, ul. Ogrodowa 11B.
Pojawił się nowy szósty numer Ukraińskiego Pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”. Jest on dostępny wraz z kalendarzem na 2021 rok.
Jak zawsze w dwumiesięczniku można przeczytać o ostatnich wydarzeniach w życiu społeczności ukraińskiej, zwłaszcza na Podlasiu, ale też w innych regionach, w których mieszkają Ukraińcy. Jest także kontynuacja zapoczątkowanego wraz z pierwszym numerem w 2020 roku kalendarza wybitnych postaci ukraińskich. Oprócz tego w „Nad Buhom i Narwoju” znalazły się artykuły poświęcone tematom o charakterze kulturalnym, społecznym, historycznym, literackim i folklorystycznym.
Ukraińskie pismo Podlasia od lat tworzą osoby, które są też związane z Podlaskim Instytutem Naukowym, dlatego też dużo miejsca w każdym numerze zajmują artykuły tych osób. Stale są drukowane teksty dotyczące inicjatyw Instytutu.
Dr Grzegorz Kuprianowicz, dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego, w szóstym numerze dwumiesięcznika pisze o chełmskim upamiętnieniu postaci premiera ukraińskiego Pyłypa Pyłypczuka, a także o kanonizacji św. Męczenników Podlaskich. W piśmie znalazł się również tekst jego przemówienia z okazji 15-lecia Komisji Wspólnej Rządu oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
Jerzy Gawryluk, redaktor naczelny „Nad Buhom i Narwoju” oraz zastępca dyrektora Podlaskiego Instytutu Naukowego, proponuje czytelnikom kolejny artykuł na temat początków awiacji oraz udziale w niej Ukraińców, a także przybliża historię teatru ukraińskiego w okresie przed pierwszą wojną światową.
Ludmiła Łabowicz, sekretarz Podlaskiego Instytutu Naukowego, kontynuuje opowieść o śmierci w kulturze tradycyjnej Podlasia. Artykuł jest rezultatem jej ponad 20-letnich badań folkloru Północnego Podlasia. Oprócz tego autorka proponuje rozmowę przeprowadzoną gwarą ukraińską regionu z rzeźbiarzem Mikołajem Jagodnickim z Hajnówki.
„Nad Buhom i Narwoju” można kupić w sieci KOLPORTER w powiecie bielskim, hajnowskim i siemiatyckim oraz w Białymstoku. Oprócz tego pismo jest dostępne w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku. Istnieje możliwość prenumeraty.
11 grudnia 2020 r. dyrektor Podlaskiego Instytutu Naukowego dr Grzegorz Kuprianowicz wziął udział w dyskusji online pt. „Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce – perspektywy”. W dyskusji wzięli również udział: senator Kazimierz Kleina, poseł Eugeniusz Czykwin oraz poseł Ryszard Galla. Moderatorem dyskusji była Katarzyna Kownacka (Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki).
Była to trzecia z cyklu dyskusji, organizowanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego oraz Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej z okazji 15-lecia ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Pierwsza dyskusja w czerwcu 2020 r. poświęcona była powstaniu ustawy o mniejszościach, zaś druga, przeprowadzona na początku grudnia, mniejszościom etnicznym.
W trakcie dyskusji poruszono szereg kluczowych dla mniejszości kwestii. Mówiono o oczekiwaniach wobec ustawy, gdy była uchwalana, uczestnicy dyskusji wysoko ocenili zapisy ustawy. Jednocześnie wskazano, ze niektóre zapisy ustawy pozostają martwe. Poruszono również kwestię potrzebnych zmian w ustawie. Jednym z tematów była także kwestia funkcjonowania powołanych w wyniku ustawy nowych organów ds. mniejszości: Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz pełnomocników wojewodów ds. mniejszości. Ważnym wątkiem był problem przedstawicielstwa mniejszości w parlamencie.
Jak ciekawie przeplatają się różne kultury pokazuje historia pieśni karaimskich. Okazuje się, że mają one bardzo różne pierwowzory, w tym także ukraińskie. Czasem trudno odtworzyć ścieżki przenikania się kultur. Przykładem tego może być popularna karaimska piosenka „Galvieniń kyryjynda”. Jak czytamy na Facebooku na profilu Karaj jołłary – Karaimskie drogi. Spis podróżny, autor słów tej piosenki Zenon Firkowicz napisał w 1932 roku, że należy ją śpiewać na melodię „Hoj, hoj, Kozacze”. Nie było wiadomo, o jaką pieśń chodzi. Związek Karaimów Polskich zwrócił się o konsultację do Podlaskiego Instytutu Naukowego. Rozwiązać zagadkę udało się dzięki wiedzy Elżbiety Tomczuk, znawczyni muzyki ukraińskiej i kierownika Ukraińskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Ranok” z Bielska Podlaskiego. Ustaliła ona, że karaimska piosenka „Galvieniń kyryjynda” ma melodię znanej pieśni ukraińskiej „Тече річка невеличка з вишневого саду”. Tak współpraca miedzy mniejszościami pozwoliła na wyjaśnienie zagadki związków międzykulturowych.
Związek Karaimów Polskich we współpracy z Karoliną Cichą realizuje właśnie interesujący projekt „Karaimska mapa muzyczna”, który jest już dostępny w sieci. Jest znakomita okazja do poznania tradycji karaimskich i związków kulturowych Karaimów z sąsiednimi etosami, w tym także ukraińskim. A warto przypomnieć, że Karaimi mieszkali nie tylko na Krymie, ale także w Kijowie, Melitopolu, Charkowie, Haliczu i Łucku.
Właśnie w najbliższą niedzielę (6 grudnia) w Polskim Radiu Białystok odbędzie się koncert on-line, podczas którego Karolina Cicha zaśpiewa piosenki karaimskie, ale także piosenki źródłowe.
W pierwszym numerze dwumiesięcznika „Nowa Europa Wschodnia” za 2020 r. (nr 1-2/2020) ukazał się artykuł dyrektora Podlaskiego Instytutu Naukowego dra Grzegorza Kuprianowicza „Kresy Zachodnie” Ukraińskie dziedzictwo wschodnich ziem III Rzeczypospolitej. Zaprezentowano w nim znaczenie ukraińskiego dziedzictwa kulturowego Podlasia, Chełmszczyzny, Nadsania, Bojkowszczyzny i Łemkowszczyzny zarówno dla Rzeczpospolitej, jak i dla kultury ukraińskiej.
Wersja elektroniczna artykułu została zamieszczona na portalu Onet.pl
„Na znacznej części wschodnich ziem III Rzeczypospolitej przez stulecia rozwijały się ukraińskie kultura i język. Dzisiaj polskie społeczeństwo często nie dostrzega lub nie docenia ukraińskiego wymiaru dziedzictwa kulturowego tych ziem.
Przez wieki dzisiejszą Polskę wschodnią zamieszkiwała ludność przynależna do przestrzeni kulturowo-etniczno-językowej, którą w różnych okresach dziejów nazywano ruską, potem małoruską czy rusińską, a od XIX wieku stopniowo upowszechniał się nowy etnonim – ukraińska. Jej dziedzictwo kulturowe obecne jest na obszarze pięciu województw Rzeczypospolitej: we wschodniej i południowej części podkarpackiego, na południowym wschodzie małopolskiego, we wschodniej części lubelskiego, w południowo-wschodniej części podlaskiego, a nawet na wschodnich peryferiach mazowieckiego.”
„Ukraińskie historia i kultura wschodnich ziem III Rzeczypospolitej są integralną częścią dziedzictwa historycznego Ukraińców. Jak trafnie ujął to ukraiński badacz z Podlasia Jerzy Hawryluk, „Sanok, Przemyśl, Chełm czy Drohiczyn i Bielsk są dla nas, Ukraińców, takimi samymi nieodłącznymi elementami naszej przestrzeni historyczno-kulturowej jak dla Polaków te wszystkie miejsca wpisane w ich narodowe dziedzictwo, które znajdują się poza obecnymi granicami Polski”. Jednocześnie dziedzictwo to, choć nie należy do polskiej kultury etnicznej, jest częścią spuścizny kulturowej i historycznej Rzeczypospolitej. Nie sposób zrozumieć historii tych ziem, ale także Polski, oraz ich kultury bez uwzględnienia komponentu ukraińskiego. Usuwanie ukraińskiego dziedzictwa wschodnich ziem III Rzeczypospolitej z pamięci historycznej czy przemilczanie jego ukraińskiego charakteru nie tylko zafałszowuje przeszłość, ale też uniemożliwia zrozumienie istniejącej współcześnie rzeczywistości kulturowej.
(…)
Struktury demograficznej ludności przynależnej do ukraińskiej przestrzeni kulturowo-językowej nie naruszono wyłącznie na północnym Podlasiu. Paradoksalnie stało się to możliwe dzięki uznaniu tej ludności za białoruską, wskutek czego nie poddano jej deportacjom. Między Bugiem i Narwią przetrwały więc archaiczna gwara ukraińska oraz ukraińska kultura tradycyjna, choć – znów paradoksalnie – większość tamtejszych mieszkańców nie ma ukraińskiej tożsamości narodowej. Zarówno w tym regionie, jak i w miejscach, do których udało się powrócić deportowanej ludności, zachodzą procesy asymilacji do kultury polskiej. Następne pokolenia mogą już nie mieć okazji, by doświadczać ukraińskiego dziedzictwa wschodnich ziem III Rzeczypospolitej jako żywej rzeczywistości kulturowej.”
30 listopada 2020 roku zaczęła działać strona internetowa Podlaskiego Instytutu Naukowego.
Znajdą na niej Państwo informacje o Instytucie, badaniach, które prowadzi, publikacjach, Archiwum Podlaskim, przedsięwzięciach, w tym Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej, wyniki badań, materiały na temat historii, kultury oraz języka Podlasia, a także inne ciekawe materiały oraz linki. Serdecznie zapraszamy do odwiedzania!
Powstanie i funkcjonowanie strony internetowej Podlaskiego Instytutu Naukowego było możliwe dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej.
W 2019 i 2000 r. Podlaski Instytut Naukowy realizuje projekt badawczy „Dokumentacja i archiwizacja folkloru tradycyjnego gminy Czyże”, którego celem jest maksymalnie pełne zebranie różnorodnego folkloru z terytorium jednej podlaskiej gminy.
Przedmiotem zainteresowania są przede wszystkim:
– twórczość kalendarzowo-obrzędowa, obejmująca zwyczaje ludowo-religijne związane z poszczególnymi świętami cerkiewnymi oraz folklor obrzędowy,
– twórczość rodzinno-obrzędowa (zwyczaje chrzcinne, tradycje wesele, zwyczaje związane ze śmiercią oraz repertuar pogrzebowy),
– przysłowia i powiedzenia ludowe oraz inne małe formy folklorystyczne.
Projekt jest realizowany dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP. Projekt realizuje Ludmiła Łabowicz. Materiały z jego realizacji w latach 2019-2020 były regularnie publikowane na stronie Podlaskiego Instytutu Naukowego w sieci Facebook. Wkrótce materiały te będą również dostępne na stronie internetowej Instytutu.
