Autor: Людмила Лабович

Jest już dostępny w sprzedaży czwarty numer Ukraińskiego Pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”. Jak zawsze w dwumiesięczniku znalazły się artykuły osób, związanych z Podlaskim Instytutem Naukowym oraz teksty poświęcone przedsięwzięciom Instytutu.

Dużo miejsca w czasopiśmie poświęcono Podlaskiemu Konkursowi Literackiemu „Piszemo po swojomu”. W NBiN można przeczytać artykuł Ewy Pocztar „Konkurs „Piszemo po swojomu”: moje podlaskie szkice” oraz jej wywiad z Eugenią Gawryluk, członkinią jury, „Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za to, czy nasze wnuki będą mówić po swojomu”. Oprócz tego w numerze jest dostępny protokół prac Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”,

W czwartym numerze czasopisma Jerzy Gawryluk, redaktor naczelny „Nad Buhom i Narwoju” oraz zastępca dyrektora Podlaskiego Instytutu Naukowego, proponuje czytelnikom artykuł „Podlaska naturalność formy”. W numerze znalazła się również jego kontynuacja cyklu o prawosławnej sieci parafialnej nad Bugiem i Narwią u schyłku XIX w. – tym razem o parafii Werstok.

Ludmiła Łabowicz, sekretarz Podlaskiego Instytutu Naukowego, pisze m.in. o Leonile Smolikowskiej i teatrze w Kleszczelach. Oprócz tego proponuje czytelnikom wywiad ludowym malarzem Mikołajem Janowskim oraz artykuł gwarą ukraińską z cyklu „O naszej mowie prostej – nieprostej” – o czystości i nieporządku.

Na łamach numeru 4/2023 „Nad Buhom i Narwoju” o ostatniej aktywności Instytutu można przeczytać w kronice wydarzeń „З організованого життя над Бугом і Нарвою”.

„Nad Buhom i Narwoju” można kupić w sieci KOLPORTER w całej Polsce. Informację, gdzie jest sprzedawane czasopismo, można znaleźć pod linkiem:

Oprócz tego pismo jest dostępne w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, a także w formie e-prasy. Elektroniczna wersja czasopisma jest do kupienia pod linkiem:

https://eprasa.pl/news/nad-buhom-i-narwoju

Istnieje możliwość prenumeraty.

24 października 2023 r. we wtorek o godz. 17.00 w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. dr. Tadeusza Rakowieckiego w Hajnówce (ul. 3 Maja 45) odbędzie się kolejne spotkanie literackie z laureatami Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”

Udział wezmą:
• Nina Grygoruk – laureatka ІI miejsca w kategorii „Wspomnienia”
• Krystyna Kościewicz – laureatka ІI miejsca w kategorii „Publicystyka”
• Sławomir Kulik – laureat ІІІ miejsca w kategorii „Poezja”
• Mikołaj Panfiluk – laureat ІІІ miejsca w kategorii „Na podstawie motywów etnograficznych”
• Leokadia Sajewicz – laureatka І miejsca w kategorii „Proza”
Prowadzenie: Jerzy Plewa.

Celem Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” było zachęcenie osób znających i używających ukraińskich gwar Podlasia do twórczości literackiej we własnym języku. W konkursie wzięło udział 15 uczestników, którzy zgłosili na konkurs kilkadziesiąt utworów.

WSTĘP WOLNY!
Zapraszamy

Organizator: Podlaski Instytut Naukowy, partner: Związek Ukraińców Podlasia, współorganizator: Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Tadeusza Rakowieckiego w Hajnówce.

Informacje o konkursie: www.pninstytut.org
Utwory literackie laureatów:
https://www.pninstytut.org/…/utwory-literackie-laureatow/

Wydarzenie na Facebooku:

https://www.facebook.com/events/862028102042522/

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

W niedzielę 24 września 2023 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bielsku Podlaskim odbyło się pierwsze spotkanie literackie z laureatami Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, organizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Była to okazja, aby przybliżyć sylwetki oraz twórczość osób nagrodzonych w konkursie, a także porozmawiać na temat pisania gwarami ukraińskimi Podlasia.

W spotkaniu wzięła udział czwórka laureatów konkursu „Piszemo po swojomu”. Byli to: Helena Aleksiejuk – laureatka І miejsca w kategorii „Dramat”; Agnieszka Daniluk – laureatka ІІІ miejsca w kategorii „Poezja”; Jerzy Plewa – laureat І miejsca w kategorii „Proza” oraz Walentyna Waszczuk – laureatka ІІІ miejsca w kategorii „Wspomnienia”. Byli to przedstawiciele różnych pokoleń, a także autorzy reprezentujący różne gatunki literackie.

Spotkanie prowadził Jurij Hawryluk, który przedstawiał postaci poszczególnych twórców oraz ich doświadczenie w pisaniu „po swojomu”, w ciekawy sposób nawiązując do twórczości innych Podlasian piszących gwarami ukraińskimi, a także swojej własnej twórczości literackiej.  

Laureaci opowiadali o swoim doświadczeniu w pisaniu gwarą ukraińską, o utworach, które wzięły udział w konkursie oraz o okolicznościach ich powstania. Ponadto każdy z nich przedstawił wybrany utwór lub też jego fragmenty. Spotkanie było więc doskonałą okazją, aby usłyszeć utwory w interpretacji samych autorów, przy czym można było usłyszeć nie tylko fragmenty nagrodzonych prac, ale też inne utwory z dorobku uczestników konkursu.

Helena Aleksiejuk na konkurs zgłosiła sztukę teatralną „Timoszka”. Był to jej debiut literacki, jednak na tyle udany, że utwór zajął pierwsze miejsce. Dramat jest poświęcony postaci wciąż mało znanego na Podlasiu malarza-prymitywisty pochodzącego ze wsi Dubno Tymoteusza Muśki. Ten kaleki twórca, nazywany „Nikiforem Północy”, swój talent rozwinął dopiero w Domu Opieki Społecznej „Kalina” w Suwałkach. Sztuka jest nie tylko hołdem złożonym utalentowanemu twórcy z podlaskiej wsi, który pomimo przeciwności losu robił to co w życiu kochał najbardziej, czyli malował, ale też forma przybliżenia tej wyjątkowej postaci w jego ojczystych stronach.

Walentyna Waszczuk w konkursie „Piszemo po swojomu” otrzymała ІІІ miejsce w kategorii „Wspomnienia” za utwór „Howoru po swojomu”, w którym opisała, jak w czasach jej dzieciństwa spędzonego w Dydulach świętowano Boże Narodzenie i Nowy Rok. Przedstawiła zebranym także swoją twórczość literacką oraz ciekawe przysłowia i powiedzenia z czasów jej młodości.

Agnieszka Daniluk, młoda nauczycielka z Bielska Podlaskiego, należy to tego pokolenia, które najczęściej nie posługuje się już swoją ojczystą gwarą. Ona sama rozmawia jeszcze „po swojomu”, ale jak podkreślała na spotkaniu – głównie wtedy gdy jedzie na wieś, do Kożyna. W swoim wierszu „Ne howoru po swojomu” w lakonicznej formie przedstawiła doświadczenie swojego pokolenia, w którym kwestia językowa łączy się też z kwestią tożsamości.

Jerzy Plewa ze wszystkich uczestników spotkania może się pochwalić największym dorobkiem twórczym – na swym koncie ma już pięć wydanych książek, w tym zbiór opowiadań pisanych gwarą ukraińską wsi Kuraszewo „Nasze seło, prawda i wydumane”. Swoje opowiadania od dłuższego czasu publikuje też na łamach Ukraińskiego Pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”. Jak podkreśla, jego utwory powstały na kanwie opowieści mężczyzn, którzy na różnych spotkaniach – czy na weczurkach, lub na wiejskiej ławeczce, opowiadali prawdziwe, ale często też podkoloryzowane historie. Chociaż są one najczęściej smutne, to ich tragizm jest często podszyty humorem i ironią. Zgromadzonej publiczności autor przedstawił fragment opowiadania „Pilip, Ksenia i hazety” ze swojej książki „Nasze seło, prawda i wydumane”.

Spotkanie literackie spotkało się z dużym zainteresowaniem, dlatego też w Miejskiej Bibliotece Publiczna w Bielsku Podlaskim zebrała się liczna publiczność. Zebrani wzięli udział w żywej dyskusji na temat howoryenia po swojomu, pisania gwarą, a także na temat kwestii związanych z tożsamością. Było to więc nie tylko miejsce do kontaktu z żywym słowem pisanym gwarami ukraińskimi różnych wsi na Podlasiu (Dubna, Dydul, Kożyna, Kuraszewa), ale też doskonałe forum wymiany myśli na temat gwary, twórczości literackiej oraz związku języka ojczystego z własną tożsamością.

Kolejne spotkania literackie z laureatami Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” zaplanowane są w Lublinie i Hajnówce.

Organizatorem spotkania w Bielsku Podlaskim był Podlaski Instytut Naukowy, partnerem – Związek Ukraińców Podlasia, a współorganizatorem – Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim.

*******

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030, co stworzyło warunki do zorganizowania go przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia.

Już za trzy dni 24 września 2023 r. (niedziela) o godz. 15.00. odbędzie się spotkanie literackie z laureatami Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”. Miejsce spotkania: Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim (ul. Kazimierzowska 14).

Udział wezmą:

Helena Aleksiejuk – laureatka І miejsca w kategorii „Dramat”

Agnieszka Daniluk – laureatka ІІІ miejsca w kategorii „Poezja”

Jerzy Plewa – laureat І miejsca w kategorii „Proza”

Walentyna Waszczuk – laureatka ІІІ miejsca w kategorii „Wspomnienia”

Prowadzenie: Jurij Hawryluk.

WSTĘP WOLNY!

Serdecznie zapraszamy!

Wydarzenie na Facebooku:

https://www.facebook.com/events/2070005686686275/

Celem Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” było zachęcenie osób znających i używających ukraińskich gwar Podlasia do twórczości literackiej we własnym języku. W konkursie wzięło udział 15 uczestników, którzy zgłosili na konkurs kilkadziesiąt utworów.

Organizator: Podlaski Instytut Naukowy, partner: Związek Ukraińców Podlasia, współorganizator: Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim.

Informacje o konkursie: www.pninstytut.org

*******

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

Serdecznie zapraszamy na spotkanie literackie z laureatami Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, które odbędzie się 24 września 2023 r. (niedziela), godz. 15.00.

Udział wezmą:

Helena Aleksiejuk – laureatka І miejsca w kategorii „Dramat”

Agnieszka Daniluk – laureatka ІІІ miejsca w kategorii „Poezja”

Jerzy Plewa – laureat І miejsca w kategorii „Proza”

Walentyna Waszczuk – laureatka ІІІ miejsca w kategorii „Wspomnienia”

Prowadzenie: Jurij Hawryluk.

Miejsce spotkania: Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim (ul. Kazimierzowska 14) 

WSTĘP WOLNY!

Wydarzenie na Facebooku:

https://www.facebook.com/events/2070005686686275/

Celem Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu” było zachęcenie osób znających i używających ukraińskich gwar Podlasia do twórczości literackiej we własnym języku. W konkursie wzięło udział 15 uczestników, którzy zgłosili na konkurs kilkadziesiąt utworów.

Organizator: Podlaski Instytut Naukowy, partner: Związek Ukraińców Podlasia, współorganizator: Miejska Biblioteka Publiczna w Bielsku Podlaskim.

Informacje o konkursie: www.pninstytut.org

*******

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.

Kontynuujemy publikację utworów laureatów Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”, organizowanego przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia. Ma to na celu promocję twórczości literackiej tworzonej gwarami ukraińskimi Podlasia, popularyzację konkursu oraz dotarcie do szerokiego grona odbiorców z literaturą pisaną „po swojomu”.

Przedstawiamy utwór Niny Grygoruk „Use powno ludi w chati”. Został on nagrodzony drugim miejscem w kategorii „wspomnienia” Podlaskiego Konkursu Literackiego „Piszemo po swojomu”.

******

Utwór jest dostępny pod linkiem:

*******

Konkurs odbywa się jako jedno z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030, co stworzyło warunki do zorganizowania go przez Podlaski Instytut Naukowy w partnerstwie ze Związkiem Ukraińców Podlasia.

Pozostało jeszcze 5 dni na zgłoszenie udziału w Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej „Rola miast w dziejach Podlasia” (w 500-lecie nadania praw miejskich Kleszczelom), która odbędzie się w dniach 17-18 listopada 2023 r. w Bielsku Podlaskim oraz Kleszczelach.

Osoby zainteresowane wygłoszeniem referatu lub komunikatu na konferencji prosimy o wypełnienie zgłoszenia do 10 września 2023 r. Formularz elektronicznego zgłoszenia do udziału w konferencji jest dostępny pod linkiem:

https://forms.gle/6CtTHK53kquuRibx9

Centralnym tematem VII Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej będzie rola miast w dziejach Podlasia. Okazją ku temu jest 500-lecie nadania praw miejskich Kleszczelom. Podlaskie miasta odgrywają szczególną rolę w historii, stając się nie tylko regionalnymi ośrodkami administracyjnymi, politycznymi czy religijnymi, dźwignią rozwoju gospodarczego i wymiany towarowej, ale także miejscami, które odgrywały i wciąż odgrywają ważną rolę w rozwoju i zachowaniu kultury i oświaty, to właśnie tam powstają ośrodki intelektualne i rodzą się nowe idee. Miasta były i pozostają miejscem spotkania różnych etnosów, religii, kultur, języków i tradycji, w naturalny sposób nabierając wielokulturowego charakteru. Jednak – w warunkach dominacji kulturowej jednej z kultur – właśnie w miastach odbywają się przyspieszone procesy asymilacyjne oraz, nierzadko, marginalizacja kultury i języka ludności autochtonicznej.

Organizatorzy zachęcają, aby problematyka roli miast w dziejach Podlasia została zaprezentowana na konferencji w szerokim spektrum: historia kształtowania się sieci grodów w średniowieczu, powstawanie miast w epoce nowożytnej, wpływ przynależności państwowo-politycznej na rozwój miast, struktura etniczno-wyznaniowa miast, procesy demograficzne. Mamy nadzieję, że podczas konferencji zostaną omówione procesy gospodarcze, kulturowe i społeczne w podlaskich ośrodkach miejskich w przeszłości i w czasach współczesnych. Ważnym aspektem, który chcielibyśmy poruszyć, jest kwestia współistnienia w przestrzeni miast różnych kultur, języków, wyznań, religii, czyli wielokulturowość. Ważne miejscem na konferencji zajmie problematyka funkcjonowania w miastach Podlasia etnosu ukraińskiego w relacjach z innymi etnosami regionu w ujęciu kulturologicznym, językoznawczym, socjologicznym i ekonomicznym.

Szczególna uwaga podczas konferencji zostanie poświęcona przeszłości i współczesności Kleszczel, które w tym roku obchodzą 500-lecie nadania praw miejskich. Półtysiącletnia historia tego podlaskiego miasta jest przykładem funkcjonowania wieloetnicznej i wielowyznaniowej społeczności miejskiej w różnych epokach historycznych i w ramach różnych organizmów politycznych. Cechą charakterystyczną historii Kleszczel jest to, że etnos ukraiński przez wieki zachował tu swój język i tradycję, a miasto odegrało ważną rolę w historii ukraińskiego życia kulturalnego i kształtowaniu się współczesnej tożsamości ukraińskiej na Podlasiu. Organizatorzy pragną, by na konferencji zostały zaprezentowane różne wymiary historii i współczesności Kleszczel oraz okolicznych miejscowości z perspektywy socjologicznej, kulturologicznej, etnograficznej, językoznawczej, ekonomicznej i demograficznej.

Zakres tematyczny Podlaskiej Ukraińskiej Konferencji Naukowej tradycyjnie pozostanie różnorodny i obejmie problematykę Podlasia w szerokim znaczeniu. Stąd podczas konferencji mogą zostać zaprezentowane referaty, które dotyczą kwestii nie związanych z jej głównym tematem, ale dotyczą historii, kultury, języka i współczesności ludności ukraińskiej Podlasia oraz innych etnosów regionu, a także ich wzajemnych kontaktów. Do udziału w konferencji zapraszamy również osoby, badające kwestie mające wpływ na sytuację etnosu ukraińskiego Podlasia (np. uwarunkowania prawne, ekonomiczne, geograficzne, przyrodnicze i socjologiczne), problematykę sąsiednich regionów zamieszkałych przez Ukraińców (w szczególności Ziemi Brzeskiej i Chełmszczyzny), a także funkcjonowanie mniejszości narodowych w Polsce i w innych krajach. Formuła konferencji otwarta jest także na inne zagadnienia będące w sferze zainteresowań badawczych ukraińskiego środowiska naukowego Podlasia.

Podlaska Ukraińska Konferencja Naukowa ma charakter interdyscyplinarny. Mogą być na niej wygłaszane referaty z różnych dziedzin nauki, przede wszystkim z historii, językoznawstwa, literaturoznawstwa, socjologii, historii Kościoła, geografii, demografii, folklorystyki, kulturoznawstwa, muzykoznawstwa, historii sztuki, nauk prawnych (w szczególności w zakresie ochrony praw mniejszości), ale także z innych dziedzin.

Sesje konferencji będą poświęcone określonej problematyce lub pokrewnym dyscyplinom nauki. Planujemy, by podczas konferencji poruszone zostały różnorodne tematy, które staną się podstawą do formowania sesji konferencyjnych:

„Kształtowanie się i rozwój miast na Podlasiu od średniowiecza po XXI wiek”

„Podlaskie miasta wobec współczesnych wyzwań wielokulturowości”

„Historia Kleszczel i Ziemi Kleszczelowskiej”

„Kleszczelowskie biografie”

„Kultura, język, tradycje Kleszczel i Ziemi Kleszczelowskiej”

„Współczesność Kleszczel i Ziemi Kleszczelowskiej”

„Historia i kultura Podlasia”

Ostateczną decyzję dotyczącą podziału na sesje Komitet Organizacyjny podejmie po otrzymaniu zgłoszeń na konferencję.

Szczegółowe informacje o konferencji dostępne są na stronie internetowej Podlaskiego Instytutu Naukowego: www.pninstytut.org/pl/pukn/vii-pukn

Konferencja odbędzie się dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, przy wsparciu Urzędu Miejskiego w Kleszczelach, Ambasady Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej oraz dzięki wsparciu innych instytucji i osób.